klp.plGeneza „Innego świata” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
W marcu 1940 roku Gustaw Herling-Grudziński został aresztowany przez NKWD podczas próby przedostania się przez granicę rosyjsko-litewską. Po kilkumiesięcznych przesłuchaniach i śledztwie oskarżono go o szpiegostwo na rzecz niemieckiego wywiadu. Miał o tym świadczyć pierwszy człon jego nazwiska, brzmiący jak niemieckie „Gerling” oraz buty oficerskie. Od czerwca do listopada 1940 roku przebywał kolejno w więzieniach w Witebsku, Leningradzie... więcejHistoria obozu w Jercewie
Obóz w Jercewie został założony w roku 1937 koło Archangielska. W dziewiczym lesie, niedaleko stacji zostało wtedy wysadzonych 600 więźniów. Ich zadaniem było zbudowanie obozu, który miał być zakładem przemysłowym. Więźniowie pracowali w strasznych warunkach, przy mrozie dochodzącym do 40 stopni. Dostawali głodowe racje żywnościowe, mieszkali w wybudowanych przez siebie szałasach. Stworzyli oni podwaliny obozu.W 1940 roku, w czasie,... więcej
Czas i miejsce akcji w Innym świecie
Akcja „Innego świata” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego obejmuje pięć lat – rozpoczyna się w ostatnich dniach lata 1940 roku, a kończy w czerwcu 1945. Akcja właściwa trwa dwa lata, w czasie których główny bohater utworu, Gustaw, odbywa wyrok w sowieckim obozie pracy przymusowej. Epilog dzieła przenosi akcję do roku 1945. Fabuła obejmuje także lata trzydzieste XX wieku, do których odwołują się często losy bohaterów, przybliżone... więcejInny świat - znaczenie tytułu
Tytuł utworu Gustaw Herling-Grudziński zaczerpnął z książki Fiodora Dostojewskiego: „Zapiski z martwego domu”, którą czytał, przebywając w sowieckim obozie i która wywarła ogromny wpływ na jego przemyślenia o sytuacji, w której się znalazł. Lekturę dzieła określił jako zmartwychwstanie. Z „Zapisków z martwego domu” pochodzi również motto, którym Grudziński opatrzył swoją powieść, a które w pełni oddaje... więcejSens epilogu Innego świata
Zakończenie „Innego świata” wzbudziło wiele sprzecznych opinii i kontrowersji wśród czytelników. Niektórzy zarzucali Grudzińskiemu, że epilog był zbyteczny, inni nie rozumieli jego postępowania – człowieka, który przeżył obóz i nie potrafił okazać zrozumienia innemu więźniowi sowieckiego reżimu. Przyczyny swojego postępowania pisarz wyjaśnił w rozmowie z Włodzimierzem Boleckim:(…) krytyka zakończenia...więcej
Problematyka moralna „Innego świata”
Według teorii marksistów nie istnieją żadne absolutne normy moralne, a zachowanie człowieka jest uzależnione od warunków, w jakich żyje. To twierdzenie odzwierciedla utwór Gustawa Herlinga-Grudzińskiego „Inny świat”.Obóz sowiecki został ukazany jako system, utrzymujący więźniów tuż poniżej granicy człowieczeństwa. Wszelkie zasady, dzięki którym ludzie funkcjonują w społeczeństwie na wolności, zostały tu całkowicie... więcej
Kategorie więźniów i układy w łagrze
W obozie w Jercewie między więźniami ukształtowała się swoista hierarchia. Mimo wspólnej niedoli, która powinna integrować ludzi, wytworzyły się pewne grupy więźniów, ułożone w specyficzny sposób w hierarchii. Wszyscy więźniowie uznawali ten podział. Grupy te to:1.Polityczni (biełoruczki) – osoby skazane za przestępstwa polityczne, będące na najgorszej pozycji. Strażnicy stosowali w stosunku do nich najgorsze kary.
2.Bytownicy... więcej
Praca
Obozy kargopolskie traktowano jak przedsiębiorstwa, które miały przynosić zyski. Zyski te osiągano jednak kosztem zdrowia i życia więźniów, którzy wyrabiali ponad 100 proc. normy. „W roku 1940 Jercewo było już dużym centrum kargopolskiego ośrodka przemysłu drzewnego” – wspomina Herling-Grudziński.Więźniów traktowano jako najtańszą siłę roboczą, niewolników. Świadczy o tym np. to, jak badano ich przed podjęciem... więcej
“Obozowe zmory” - głód, choroby, śmierć
“Głód, głód... Potworne uczucie zamieniające się w końcu w abstrakcyjną ideę, w majaki senne, podsycane coraz słabiej gorączką istnienia. Ciało przypomina przegrzaną maszynę, pracującą na zwiększonych obrotach i zmniejszonym paliwie, zwłaszcza gdy w okresach przesilenia zwiotczałe ręce i nogi upodabniają się do starganych pasów transmisyjnych”, “Nie ma takiej rzeczy, której by człowiek nie zrobił z głodu i z bólu”... więcejMechanizmy ideologicznej tresury
W obozie w Jercewie więźniowie byli katowani zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Celem działań władz obozowych było zezwierzęcenie człowieka, uczynienie z niego marionetki, bezwolnej wobec systemu. Starano się, aby więźniowie zapomnieli o przeszłości i nie myśleli w ten sposób o przyszłości – aby nie myśleli o świecie poza obozem. Dążono do tego, aby rozbić wewnętrznie więźnia, aby pozbawić go jego tożsamości, człowieczeństwa... więcejWażne miejsca i instytucje obozu
PieresylnyBaza transportowa. Przebywali tam więźniowie transportowani do innych łagpunktów.
Trupiarnia (kostnica)
Przebywali tu nieuleczalnie chorzy. W teorii służyła jako miejsce odpoczynku dla więźniów – po to, aby po pobycie tutaj mogli oni wrócić do normalnej pracy. W praktyce jednak była zazwyczaj ostatnim etapem przed śmiercią. Więźniowie w trupiarni dzielili się na dwie grupy – „aktirowkę” i „słabosiłkę”.... więcej
Człowiek wobec świata w „Innym świecie” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
Każdy człowiek żyje w świecie, którym rządzą zewnętrzne wobec niego siły, nad którymi nie ma panowania. Przypadek, historia czy też biologia są całkowicie niezależne. „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego ukazuje różne postawy ludzi wobec naporu tych sił. Ich wpływ na życie oraz mechanizmy obronne, jakie człowiek wytwarza, aby przetrwać w trudnych dla niego warunkach.Bohaterowie utworu Herlinga-Grudzińskiego przed... więcej
Łagrowa rzeczywistość w „Innym świecie” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
Dzieło Gustawa Herlinga-Grudzińskiego opisuje życie w sowieckich obozach koncentracyjnych. Autor utworu, będący więźniem obozu w Jercewie, podjął próbę rekonstrukcji funkcjonowania łagru. „Inny świat”, napisany z perspektywy naocznego świadka i uczestnika wydarzeń, ze względu na podjętą tematykę można zaliczyć do najważniejszych dokumentów epoki.Obóz sowiecki został ukazany jako przedsiębiorstwo gospodarcze, będące... więcej
Grudziński wobec “obozowej moralności”
Grudziński w całej swojej książce, opisując historie wybranych osób, podkreśla, że do rzeczywistości obozowej nie można przykładać „normalnych” norm moralnych. Pisze: “Człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach. Uważam za upiorny nonsens naszych czasów próby sądzenia go według uczynków, jakich dopuścił się w warunkach nieludzkich”. Rzeczywiście, gdyby spojrzeć na rzeczywistość obozową normami ogólnoludzkimi,... więcejInny świat jako zbiór opowieści biograficznych
Cały „Inny świat” można uznać za zbiór opowieści biograficznych. Grudziński w swojej książce opowiada przede wszystkim własną historię, ale sporo uwagi poświęca także swoim towarzyszom niedoli. Źródłem wiedzy o współwięźniach są rozmowy z nimi, Grudziński powtarza też opowieści zasłyszane od innych. Wiele tematów, które porusza w nich narrator, było zabronione, ich poruszanie groziło przedłużeniem wyroku, a nawet... więcej„Inny świat” – literatura piękna czy literatura faktu?
Według „Słownika terminów literackich” literatura faktu towspółczesna literatura narracyjna o charakterze dokumentarnym, obejmująca gatunki z pogranicza literatury i dziennikarstwa. Składają się na nią także dzieła, które tworzone były bez specjalnego zamiaru literackiego, swoista literackość stanowi w nich wartość naddaną, by wymienić zapisy dokumentarne w formie dziennika, mającego utrwalać wydarzenia, plotki, obiegowe...więcej
„Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i „Opowiadania” Tadeusza Borowskiego – dwa różne spojrzenia na świat obozów koncentracyjnych
Literatura XX wieku musiała zmierzyć się z problemem obozów koncentracyjnych i II wojny światowej. Wielu twórców epoki starało się zrozumieć, opisać i wyjaśnić, jak doszło do tego, że „ludzie ludziom zgotowali ten los”. Także Tadeusz Borowski i Gustaw Herling-Grudziński podjęli taką próbę – każdy inaczej i z innymi wnioskami końcowymi.Wspólną cechą „Opowiadań” Borowskiego i „Innego świata”... więcej
Artyzm Innego świata
„Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego łączy w sobie cechy charakterystyczne dla literatury faktu i literatury pięknej. Fabuła utworu oparta została na wspomnieniach autora i relacji z autentycznych wydarzeń. Jednocześnie poszczególne rozdziały przybierają formę mikronowel, co wpływa na specyficzną kompozycję dzieła.Układ kompozycji narzuca biografia autora – narratora. W chronologicznej kolejności przedstawione... więcej
Inny świat - plan wydarzeń
1. Pobyt Gustawa w więzieniu witebskim.2. Transport więźniów do Leningradu.
3. Obserwacja życia w celi 37.
4. Droga do Jercewa.
5. Historia obozu.
6. Pobyt Gustawa w szpitalu.
7. Przydział do brygady tragarzy.
8. Historia Kowala i Marusi.
9. Praca w obozie.
10. Dzieje Gorcewa.
11. Historia „zabójcy Stalina”
12. Znajomość Gustawa z trzema Niemcami.
13. Dzieje Michaiła Kostylewa.
14. Historia Fiodorownej.
15. „Wychodnoj dień”.
16.... więcej
„Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego jako opis państwa totalitarnego
Obóz pracy, opisany w „Innym świecie” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, był częścią państwa totalitarnego i jednocześnie odzwierciedlał zasady, według których taki ustrój funkcjonował.1.Państwo totalitarne kontrolowało życie obywateli:
a)W obozie obowiązywały plany produkcyjne, a więźniowie musieli wyrabiać określone normy.
b)Od wyrobionych planów i norm uzależnione były różne przywileje więźniów –... więcej
Terminologia łagrowa w „Innym świecie”
Kategorie więźniów:- „urcy” - tak nazywano pospolitych przestępców po wielokrotnej recydywie, „urka” był instytucją w obozie, decydował o wartości robotników w brygadzie, zajmował często odpowiedzialne stanowiska: „Są to ludzie, którzy myślą o wolności z takim samym obrzydzeniem i lękiem, jak my o obozie.”,
- „bezprizorni” - małoletni przestępcy tworzący najgroźniejszą mafię... więcej
Inny świat - motywy literackie
Motyw pracyPraca stanowi jedną z ważniejszych osi Innego świata. Jest sednem obozowego życia w Jercewie. Należy do aktywności ogromnie:
- wyczerpujących („Czas pracy wynosił zasadniczo we wszystkich brygadach jedenaście godzin, po wybuchu wojny rosyjsko-niemieckiej podwyższono go jednak do dwunastu godzin”),
- nużących („Droga do pracy była męcząca, ale w porównaniu z samą pracą stanowiła jeszcze... więcej