Wstęp
„Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego jako dokumentalny zapis przeżyć pisarza z okresu pobytu w radzieckim obozie pracy przymusowej w Jercewie. Autor przedstawił łagrową rzeczywistość, odsłaniając prawdę o nieludzkich warunkach, w jakich żyli więźniowie i prawach, jakie determinowały ich życie.
Rozwinięcie
1. Obraz radzieckiego obozu pracy:
a) Obóz pracy w Jercewie ukazany jako potężne, doskonale zorganizowane i funkcjonujące przedsiębiorstwo gospodarcze, nastawione na maksymalne wykorzystanie siły fizycznej człowieka oraz jako ośrodek wychowawczy, kształtujący osobowość skazańca według ideologii państwa.
b) Nieludzkie warunki życia i pracy stopniowo niszczyły więźniów, zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Więźniowie byli zmuszani do pracy ponad siły, a wyrobiona przez nich norma produkcyjna decydowała o ich dalszej egzystencji. Najsłabsze jednostki powolnie konały głodu w „trupiarni”.
c) Więźniowie po otrzymaniu wyroku byli pozbawiani wszelkich praw i stawali się bezwolnym narzędziem, całkowicie zależnym od systemu. Byli całkowicie odizolowani od świata zewnętrznego, własnych rodzin, a władza często przedłużała bez uzasadnienia ich wyroki.
d) Praca stanowiła obowiązek więźnia i wytyczała rytm jego życia. Za dobrze wykonaną pracę był on „nagradzany” przywilejami i lepszą racją żywnościową.
e) Życie w obozie podlegało dodatkowo wewnętrznym zasadom i prawom, które wyznaczali „urkowie”. Pozostali więźniowie musieli się im podporządkowywać, godząc się na rzeczy, których nigdy by nie zaakceptowali, żyjąc na wolności. Na porządku dziennym były samosądy, gwałty na kobietach, dobijanie słabszych współwięźniów.
f) Więźniowie poddawani byli nieustannej kontroli systemu, żyli poniżej granicy człowieczeństwa, zatracając wszelkie ludzkie uczucia i starając się przetrwać za wszelką cenę, nawet kosztem drugiego człowieka.
2. Obraz ludzi, żyjących w nieludzkich warunkach:
a) Herling-Grudziński ukazał proces stopniowego upadku moralnego człowieka w nieludzkich warunkach obozowej rzeczywistości. Więzień początkowo był zdolny do okazywania współczucia towarzyszom niedoli, pomagał im, z czasem jednak zaczynał gardzić nimi i nienawidził ich.
b) Ludzie, odizolowani od normalnego świata, tracili poczucie własnej godności, a wyniszczające ich warunki życia, wyczerpująca praca, nieustanny strach przed śmiercią i nigdy nie zaspokojony głód degenerował ich psychikę.
c) Podstawowym warunkiem przetrwania było przystosowanie się do sytuacji. Więźniowie akceptowali bezlitosne prawa i dawali nieme przyzwolenie na okrucieństwa, jakich dopuszczali się względem innych „urkowie”.
d) Skazańcy starali się przeżyć za wszelką cenę, stawali się obojętni wobec śmierci współwięźniów, lecz panicznie bali się własnej. W obozie następował całkowity rozpad więzi międzyludzkich, a nadrzędnym elementem ich życia było zdobycie pożywienia.
e) Nadrzędnym uczuciem, które nieustannie towarzyszyło każdemu więźniowi, był strach: strach przed głodem, strach przed własną bezsilnością, strach przed utratą sił do pracy, strach przed współtowarzyszami niedoli, strach przed zapomnieniem przez bliskich i strach przed śmiercią.
e) Na szczególne uznanie zasługiwali ci, którzy pomimo tragicznych warunków życia i upodlenia podejmowali walkę o zachowanie resztek swego człowieczeństwa i ludzkiej godności. W większości przypadków jednak więźniowie w końcu poddawali się reżimowi, uznając swą wyimaginowaną przez system winę i zatracali poczucie moralności.
f) Obóz stawał się doskonałym systemem zniewolenia człowieka, który podlegał stopniowej degradacji i zezwięrzęceniu, skupiając się na zaspokajaniu wyłącznie potrzeb biologicznych.
Zakończenie
Zastanów się, jakie czynniki życia obozowego decydowały, że był to „nieludzki świat”. Dlaczego większość więźniów, po zakończeniu wyroku, nie potrafiła odnaleźć się w normalnej rzeczywistości?