Młoda Polska wobec rewolucji 1905 roku

Rok 1905 wstrząsnął carska Rosją i Królestwem Polskim. Przede wszystkim Rosja poniosła klęskę w wojnie z Japonią (klęska pod Cuszimą, opuszczenie Mandżurii). 22 stycznia rozegrały się sceny “krwawej niedzieli” czyli masakry pokojowej demonstracji petersburżan pod Pałacem Zimowym. Wywołało to rewolucję – starcia z policją i wojskiem w całej Rosji. Rewolucja rosyjska 1905 roku była ogólnokrajowym spontanicznym zrywem skierowanym zarówno przeciw rządowi, jak i przeciw przemocy państwa wobec obywateli. Wydarzenie to uważa się za początek zmian ustrojowych w Rosji, prowadzący do rewolucji 1917 roku.

W Królestwie Polskim falę wydarzeń rewolucyjnych rozpoczyna ogłoszony pod koniec stycznia strajk powszechny. W Warszawie w styczniu 1905 w starciach demonstrantów z wojskiem zginęło około stu osób. Śmiercią 32 osób zakończyła się warszawska demonstracja pierwszomajowa. W Łodzi strajk włókniarzy przeobraził się w dwudniowe starcia (22-24 czerwca), w efekcie których zginęło i zostało rannych około dwóch tysięcy osób. Ostatnim strajkowym elementem rewolucji było proklamowanie w grudniu 1905 po raz kolejny strajku powszechnego. W dławieniu robotniczych wystąpień z caratem współdziałali przemysłowcy, przedstawiciele endecji i kościół katolicki.

Rewolucja przyniosła szereg pozytywnych zmian na ziemiach polskich pod rosyjskim zaborem. Pojawiła się możliwość tworzenia polskich instytucji (ruchu spółdzielczego, Polskiej Macierzy Szkolnej, Towarzystwa Kursów Naukowych itp.), dopuszczono używanie języka polskiego w urzędach gminnych, a także w szkołach (poza lekcjami geografii i historii). Ponadto 11 października zniesiono cenzurę prewencyjną. Efektem rewolucji 1905 roku był też rozłam w polskim ruchu socjalistycznym związany z różnicami w priorytetach poszczególnych działaczy. Dla starszych priorytetem była niepodległość Polski, dla młodszych prawa robotnicze.
Wielu współczesnych badaczy literatury przyjmuje rok 1905 za datę zamykającą okres młodopolski. Wiąże się z tym przekonanie, że głównym założeniem epoki było “umotywowanie rezygnacji z pełnienia przez sztukę zadań służebnych wobec życia społecznego”. Twórcy pragnęli wyzwolenia sztuki spod nakazów pozaestetycznych, takich jak spełnianie roli patriotycznych, moralizatorskich, oświatowych. Tendencja ta szczególnie widoczna była w manifestach Przybyszewskiego i publikacjach Miriama.

strona:   - 1 -  - 2 - 

  Dowiedz się więcej