Motywy literackie w „Nie – Boskiej komedii”

Jerzy Stanisław czyli Orcio przychodzi na świat, gdy jego ojciec zaczyna odczuwać, że jego życie stało się monotonne, że zapomniał o młodzieńczych ideałach. Henryk „znika” z domu tuż przed chrzcinami niemowlęcia. Matka pragnie, by jej syn był poetą, potem Maria umiera i dzieckiem opiekuje się ojciec, który zdążył już rozpoznać fałszywy urok kochanki. Orcio nie jest typowym chłopcem, bywa zamyślony, nie bawi się z rówieśnikami, czasem choruje. Jako dziesięciolatek recytuje poezję, która „zalega” w jego głowie i musi zostać wypowiedziana. Ma kłopoty ze wzrokiem, a niebawem przestaje widzieć. Pozostaje mu życie w sferze wyobrażeń, co z czasem prowadzi go do obłędu. Lekarze nie znajdują antidotum na jego „poetyckie dolegliwości”. Szkic Orcia to portret Krasińskiego z lat młodzieńczych – zdolnego dziecka o skłonnościach poetyckich, niezwykle wrażliwego, cierpliwego, kochającego i naznaczonego cierpieniem. Orcio kojarzy się z niewinnym aniołem. Z jego postacią kontrastują dzieci z obozu rewolucjonistów, które zostały „napiętnowane” ideą rewolucji. Ich „zabawkami” są szydło lub głowa arystokraty – to obraz przyszłego bestialskiego pokolenia.

Motyw szaleństwa

Napiętnowani szaleństwem w dramacie Krasińskiego są żona Hrabiego Henryka i ich syn Orcio. Obydwoje cierpią przez dar poezji, który jawi się jako opętanie. W szpitalu dla obłąkanych słychać głosy wariatów, którzy na swój sposób interpretują rzeczywistość i cierpią na manię wielkości. Każdemu z nich wydaje się, że wypełnia określone posłannictwo: jeden podaje się za nowe wcielenie Mesjasza, drugi za wodza rewolucji, inny za króla. W głosach obłąkanych brzmią mroczne przepowiednie, a postaci chorych przypominają o kalectwie – niedoskonałości świata i urojonych ambicjach człowieka.

Motyw śmierci i samobójstwa

Śmierć pojawia się na kartach „Nie –Boskiej komedii” wielokrotnie. Na początku umiera Maria, jakiś czas później ginie od kuli Orcio. Rewolucja sieje spustoszenie i śmierć. Katem jest człowiek, ofiarą inny człowiek, a instrumentami zabijania dawne narzędzia pracy (noże, siekiery, kosy). Społeczność jest podzielona i ci, którzy niegdyś byli pokrzywdzeni, sami sprawiają ból i wykonują wyroki. Śmierć wiąże się z krwawą zemstą. Każda zbrodnia zyskuje miano wielkiego czynu i nobilituje zabójcę.
Mnóstwo śmierci widać w Okopach Świętej Trójcy, gdzie walają się trupy zabitych chrześcijan. Śmierć w „Nie – Boskiej komedii” kojarzona jest z ciemną otchłanią. W taką otchłań skacze ostatni z arystokratycznego rodu – Hrabia Henryk. Desperacki akt samozagłady pieczętuje jego honorową walkę. Ku zagładzie i śmierci zdąża świat i ludzkość, o czym można wnioskować, interpretując ostatnią scenę dramatu – apokaliptyczną wizję zwiastującą powtórne przyjście Chrystusa.

Motyw Boga

Rewolucjoniści szargają wizerunek Boga i kpią ze wszystkich zasad. Niszczą świątynie i oddają się lubieżnym rytuałom, które odprawia kapłan nowej wiary – Leonard. Wódz buntowników to ateista. Jedynie Henryk i garstka arystokratów bronią kultury chrześcijańskiej. Bóg w wyobrażeniach Hrabiego jest wielkim świetlistym punktem pośród ciemności, promienieje, lecz nic nie oświeca. W końcowej scenie dramatu obraz Opatrzności jest całkowicie odmienny – Boża moc wręcz oślepia i niszczy.
Żona Henryka prosi Boga o dar poezji. Niejednokrotnie o natchnienie błaga Stwórcę Henryk, lecz Bóg inaczej odpowiada na modlitwy – ironicznie, jakby karząc człowieka za próby dorównania Mu potęgą. Jego oblicze w scenie ostatniej jawi się jako srogie, ze złowieszczym, porażającym spojrzeniem, którego nie da się znieść. Bóg karze wówczas za grzechy, przypomina o swojej władzy nad światem.

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 - 

  Dowiedz się więcej