Psalm 23 (Pan jest moim pasterzem) – analiza i interpretacja

Psalm 23 o incipicie Pan jest moim pasterzem, nie brak mi niczego to chyba najbardziej znany utwór z Psałterza. Psalm ten ma charakter pochwalny, jest jednocześnie aktem ufności w miłość i dobroć Boga:

Dobroć i łaska pójdą w ślad za mną
przez wszystkie dni życia.
I zamieszkam w domu Pana
po najdłuższe czasy.

Mamy tu do czynienia z przykładem liryki inwokacyjnej.

Choć w początkowych wersach Bóg nie ujawnia się jako Ty w tym akcie komunikacji, jest raczej przedmiotem pochwalnego opisu:

Pan jest moim pasterzem, niczego mi nie braknie,
pozwala mi leżeć na zielonych pastwiskach.
Prowadzi mnie nad wody, gdzie odpocząć mogę,
orzeźwia moją duszę.
Wiedzie mnie po ścieżkach właściwych
przez wzgląd na swoją chwałę.

Pochwała odbywa się tu poprzez wymienienie kolejnych łask, jakich doświadcza podmiot liryczny. Wszystkie one składają się na łaskę bycia prowadzonym, świadczy o tym dominująca w tej i następnej strofie metafora Boga jako dobrego pasterza. Podmiot liryczny stawia się w roli owcy w stadzie, która daje się prowadzić Bogu – najlepszemu pasterzowi, ufając jednocześnie w to, że obdarzy on ją wszystkim, co jest jej potrzebne. I rzeczywiście, podmiotowi „niczego nie brakuje” – pasterz pozwala mu odpoczywać na zielonych pastwiskach, zapewnia mu pożywienie, krzepi go na duchu, wskazuje, jaką drogą powinien pójść. Dobroć Pana ogarnia więc zarówno materialny, jak i duchowy aspekt życia podmiotu.

Sielankowy nastrój psalmu zostaje przełamany w następnej strofie, która mówi o przechodzeniu przez „ciemną dolinę”. Podmiot nie lęka się tej sytuacji zagrożenia, ponieważ wie, że Bóg cały czas jest z nim. Obecność Bożą symbolizują laska i kij – zwykłe wyposażenie pasterza palestyńskiego.

Kolejny fragment wprowadza relacje podmiotu i Boga w przestrzeń społeczną. Pan okazuje swą dobroć wyróżniając podmiot spośród innych ludzi, a co ważniejsze wobec jego przeciwników. Mamy tu obraz symbolicznej uczty wydanej przez Pana na cześć sprawiedliwych. Symbolem wywyższenia podmiotu jest namaszczenie mu głowy olejkiem (gest stosowany wobec wybrańców bożych, między innymi władców), a dostatku – napełniony po brzegi kielich.

Utwór kończy ogólna refleksja, która jest podsumowaniem sytuacji podmiotu:

Dobroć i łaska pójdą w ślad za mną
Przez wszystkie dni mego życia
I zamieszkam w domu Pana
Po najdłuższe czasy

Psalm 23 w artystyczny sposób wykorzystuje znany Izraelitom obraz pasterza, troszczącego się o swoje owce. Obraz ten zostanie później wykorzystany przez Jezusa w przypowieściach, między innymi w Przypowieści o zagubionej owcy.

  Dowiedz się więcej