klp.plZupełnie inny charakter ma taniec Antka z Jagną. Jagusia jest już wówczas żoną Macieja. Ich taniec w karczmie wzbudza zgorszenie wśród ludzi. Kończy się to rodzinną awanturą między Maciejem i Antkiem. Stary Boryna skonsternowany taką sytuacją musi tłumaczyć żonę przed mieszkańcami wsi, którzy dopatrzyli się w jej tańcu erotyki.
Motyw rodziny w „Chłopach” Reymonta
Wzorcowym modelem rodziny w „Chłopach” Reymonta jest patriarchat. Rządzi w niej mężczyzna, który jest głową rodziny. Inni członkowie rodziny są mu podporządkowani. Do niego należą decyzje w sprawach majątkowych i zarządzanie gospodarstwem. Siła fizyczna, zdolność do pracy i stan posiadania budują autorytet głowy rodziny.
Taką wzorcową rodziną jest rodzina Borynów. Maciej Boryna posiada dużo ziemi, jest najbogatszym gospodarzem we wsi. W jego rodzinie jest sporo rąk do pracy – Antek, Hanka, Józka, dwóch parobków. Maciej zarządza gospodarstwem, załatwia sprawy w mieście i sam też potrafi pracować na roli. Po to, by rodzina była pełna, Boryna postanawia po raz kolejny ożenić się. Potrzebna jest mu gospodyni, która pilnowałaby jego interesów w domu.
Syn Macieja, Antek ma żonę i dwójkę dzieci i dla nich jest on ojcem rodziny ale jego pozycja jest słaba. Żyje przy własnym ojcu i jest od niego uzależniony materialnie. Rządzić może jedynie swoją żoną Hanką. Ten brak samodzielności prowadzi do konfliktów.
Nietypową rodziną jest rodzina Dominikowej. Rządzi w niej kobieta. Dominikowa jest zamożną wdową o despotycznym charakterze. Na roli pracują jej synowie. Zatrudnia też parobków. Jej córka. Jagna nie musi pracować w polu. Matka chce ją dobrze wydać za mąż i w tym widzi jej przyszłość. Społeczność wiejska niechętnie odnosi się do Dominikowej i do Jagny.
W biednych rodzinach patriarchalne zasady są mniej rygorystycznie przestrzegane. Taką rodzinę tworzą np. Szymek i Nastka. Stary Bylica też nie ma wiele do powiedzenia w tych trudnych warunkach, w jakich żyje.
Trudna jest na wsi sytuacja ludzi starych i nieprzydatnych do pracy. Powinni oni znaleźć swoje miejsce przy rodzinie ale ta nie zawsze chce się nimi zajmować. Maciej Boryna widząc takie przypadki, boi się chwili, gdy będzie musiał przepisać na dzieci swoją ziemię.
Motyw śmierci w „Chłopach”
Śmierć w powieści Reymonta „Chłopi” ma wymiar egzystencjalny. Spleciona jest z cyklem naturalnym przyrody, w której życie rodzi się, rozwija i na koniec obumiera. Z cyklem tym związany jest też rok liturgiczny. Zaduszki nazywane tu wypominkami przywołują pamięć o zmarłych i o przeszłości, która łączy z nimi żywych.
W cyklu jednego roku pisarz przedstawił śmierć trzech mieszkańców Lipiec. Każda z tych śmierci była inna i miała swoje znaczenie symboliczne.
Kuba umierał w samotności, w stajni, podczas hucznego wesela Macieja Boryny. Cierpiał i nie wiedział jak sobie pomóc. Nie wołał księdza, bo księdza nie woła się do parobka i na dodatek umierającego w budynku gospodarczym, na sianie. Nie chciał też stracić nogi, ponieważ jako kaleka nie byłby zdolny do pracy. Rozwijająca się gangrena i związane z tym cierpienie zmusiły go do odrąbania sobie nogi. Umarł z wykrwawienia zapomniany przez wszystkich w tym ostatnim momencie. Pamięć o nim zachował pan Jacek ze dworu, z którym Kuba był w powstaniu.
Maciej Boryna umiera przez całą wiosnę we własnym domu, złożony chorobą i pod opieką rodziny. Za jego życia przychodzi na świat kolejny wnuk, któremu Hanka daje imię Rocho. W ostatnich chwilach swojego życia Boryna odzyskuje siły, podnosi się z pościeli i niezauważony przez domowników wychodzi na pole by siać. Umiera na swojej ziemi, łącząc się z nią symbolicznie i dosłownie. Jego śmierć jest patetyczna.
Agata, która utrzymuje się z żebractwa, marzy o godziwej śmierci – w chałupie, pod własną pierzyną i z modlitwą księdza. Nie chce by stało się to gdzieś poza Lipcami, w czasie żebraczej tułaczki. W tym celu Agata oszczędza pieniądze. Stara się nie być obciążeniem dla rodziny, bo pogrzeb to duży wydatek. Jej ostatnie życzenie zostaje spełnione, ponieważ zapracowała na to.
Motyw konfliktu pokoleń w „Chłopach”
Najbardziej widocznym w „W Chłopach” konfliktem między młodym i starym pokoleniem jest układ Macieja Boryny z synem, Antkiem. Boryna jest surowym ojcem ale zapewnia Antkowi oraz jego żonie i dzieciom przyzwoite warunki życia. Antkowi ciąży to materialne uzależnienie od ojca. Chciałby funkcjonować jako samodzielny gospodarz. Domaga się od ojca, by ten przepisał na niego ziemię. Nie chce służyć w gospodarstwie Macieja za parobka. Maciej jednak nie zamierza odsunąć się od zarządzania swoim majątkiem ani też rozdrabniać go. Jednak, gdy postanawia ożenić się, odpisuje Jagnie 6 morgów gruntu. Staje się to przyczyną poważnego konfliktu rodzinnego. Dzieciom małżeństwo ojca wydaje się niestosowne i na dodatek pozbawia je praw do całości majątku po ojcu.
Drugą zamożną rodziną, w której młode pokolenie zepchnięte jest na margines i domaga się swoich praw, jest rodzina Dominikowej. Despotyczna matka wykorzystuje synów do pracy na roli ale uniemożliwia im usamodzielnienie się i kontroluje ich. Szymek, który chce ożenić się z ubogą dziewczyną, Nastką walczy z matką. W końcu postanawia o własnych siłach stworzyć swoje gospodarstwo. Jego siostra, Jagna poddaje się woli matki, która widzi dla niej przyszłość w korzystnym pod względem materialnym małżeństwie. Jagna swoją wolność realizuje przez ciągłe romansowanie i zmienianie partnerów.
Młodym człowiekiem uzależnionym od rodziny jest też Jaś organistów. Matka decyduje o jego przyszłości i pilnuje, by trzymał się wyznaczonego przez nią kierunku. Jej syn ma zostać księdzem. Jaś pod wpływem Jagny próbuje naruszyć narzucone mu zasady ale przyłapany na tym wyraża skruchę i poddaje się woli matki. Razem z lipeckimi chłopami zostaje wysłany na pielgrzymkę do Częstochowy.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 -
Autor: 