Problem gatunku

Władysław Reymont nadał Chłopom podtytuł „powieść współczesna”, jednak chętnie wskazuje się na związki Chłopów z epopeją. Oczywiście nie sposób nie zgodzić się, że istnieje wiele pośrednich i bezpośrednich nawiązań do tego gatunku literackiego. Wystarczy powiedzieć, że mamy do czynienia z utrzymaną w konwencji realistycznej panoramą życia wsi na przełomie wieków (powieść realistyczna!!!). Występuje tu bohater zbiorowy, czyli chłopska społeczność przedstawiona w szerokim kontekście obyczajowym, w momencie budzenia się jej świadomości klasowej i narodowej. Inne cechy eposu występujące w dziele Reymonta to:

- szczegółowe opisy przedmiotów, postaci, miejsc, wydarzeń, przeżyć, nierzadko o funkcji retardacyjnej (wstrzymującej akcję, aby zwiększyć napięcie w chwili oczekiwania na następne wydarzenie);
- opis bitwy o las został wystylizowany na homerycką modłę, występują charakterystyczne zbliżenia na walkę między przywódcami, która ostatecznie decyduje o wyniku całej bitwy;
- wielopłaszczyznowość i wielostronność widzenia postaci i sytuacji;
- elementy fantastyki, ludowości
- wielowątkowa, rozgałęziona akcja

Mimo powyższych argumentów nie powinno się zamykać rozważań dotyczących gatunku tego dzieła na stwierdzeniu, że jest to epopeja. Chłopi to również doskonała realizacja powieści społecznej oraz powieści narodowej. Można też uznać powieść za ciekawe studium psychologiczne (gatunek bardzo modny w Młodej Polsce), w którym na pierwszy plan wysuwają się tacy bohaterowie jak Maciej, Antek, Jagna i Hanka. Ponadto bez wątpienia Chłopi są „nieporównywalnym studium folkloru polskiego” oraz „traktatem o życiu religijnym ludu polskiego”. Można ciągnąć rozważania dotyczące gatunku tej niezwykłej powieści, Ziejka jednak zamyka je następującym stwierdzeniem:

Jedno jest pewne: stworzył Reymont powieść, którą można uznać za syntezę wiedzy o wsi polskiej, a także wsi w ogóle.

  Dowiedz się więcej