Gatunek

W Latarniku Henryk Sienkiewicz przy maksymalnym skondensowaniu struktury noweli zawarł dużo wątków, które są bardzo ciekawym materiałem do interpretacji. W omawianym utworze możemy wyróżnić kilka najważniejszych dla odbiorców elementów, są to: ujęcie romantyczne, naturalistyczne i pozytywistyczne zarazem, wątki patriotyczne, ludowe i psychologiczne.

Najważniejsze dla zrozumienia utworu wydają się być elementy odwołujące się do romantyzmu. Należą do nich: motyw tułaczki Skawińskiego i jego walki na wielu frontach, która oddaje romantyczną ideę walki wszędzie tam, gdzie toczy się bój o wolność; uczucie nostalgii towarzyszące latarnikowi; wykorzystanie najważniejszej dla dziewiętnastowiecznych emigrantów książki, czyli Pana Tadeusza i zawartego w niej motywu miłości do ojczyzny jako miłości do ziemi i mowy ojczystej oraz motyw powrotu do ojczyzny, który dokonuje się w trakcie lektury książki Mickiewicza.



Do wątków psychologicznych możemy zaliczyć: studium charakteru Skawińskiego; wątek przygotowywania się do śmierci, którym jest samotnicze życie na latarni; ścieranie się w latarniku pragnienia odpoczynku i nie do końca uświadamianej potrzeby powrotu do ojczyzny. Latarnik bywał nawet nazywany nowelą psychologiczną (w takich kategoriach, w jakich rozpatrywano psychikę w XIX wieku).

Mniej widoczne są pozostałe elementy. Składniki naturalistyczne to przede wszystkim studium starości i obecne w utworze przekonanie o tym, że istnieją społecznie umotywowane normy przeżyć wewnętrznych, na których tle można rozpatrywać przeżycia jednostkowe. Elementy ludowe to motyw chłopskiego pochodzenia Skawińskiego i obrazy zawarte w jego retrospektywnym śnie. Pozytywistyczne ujęcie przejawia się w ścisłości motywacji i wierze w lepszą przyszłość oraz w to, że warto wkładać wysiłek w kierowanie swoim losem; przekonania te długo towarzyszą głównemu bohaterowi.

  Dowiedz się więcej