Safona

Safona jest najsławniejszą poetką grecką, najwybitniejszą przedstawicielką tzw. liryki eolskiej, autorką modlitw, pieśni weselnych. Pochodziła z Mitylene na wyspie Lesbos. Podczas rozruchów rewolucyjnych na wyspie Safona znalazła schronienie wśród arystokracji na Sycylii. Potem wróciła na Lesbos, lecz nie odzyskała dawnego dobrobytu. Wokół poetki gromadziły się młode dziewczęta należące do koła prowadzonego pod hasłem służby Afrodycie, co spowodowało powstanie opinii o homoseksualnych stosunkach łączących kobiety (od nazwy wyspy Lesbos pochodzi słowo lesbijka). Uczennice w szkole Safony nie przebywały w niej na stałe, opuszczały ją wychodząc za mąż lub przenosząc się do innej szkoły – stąd w lirykach Safony częsty motyw rozstania ze swoimi uczennicami.

Prawdziwe informacje z życia poetki przeplatają się z tymi o wątpliwej prawdziwości, jak np. skoczenie do morza z powodu nieszczęśliwej miłości do Faona.

Twórczość Safony obejmowała dziewięć ksiąg: Hymny do bogów, Pieśni weselne, pieśni miłosne, Pieśni do przyjaciółek. Z tego dorobku zachowało się kilka całych utworów oraz wiele fragemntów

W swoich utworach Safona potrafiła wyrażać najbardziej subtelne uczucia, przeżycia, emocje, takie jak miłość do wychowanek, ból rozstania, tęsknota za prawdziwą miłością, namiętność. Tłem do ujawniania tych uczuć są piękne, plastyczne opisy przyrody.

Od jej imienia nazwano tzw. strofy safickie – obecne w polskiej literaturze, mające trzy jedenastozgłoskowe wiersze oraz czwarty pięciozgłoskowy.

Do Afrodyty – omówienie

Utwór ma formę modlitwy, już tytuł zawiera bezpośrednie skierowanie się podmiotu do bóstwa. Adresatem modlitw podmiotu lirycznego jest bogini Afrodyta. Podmiotem jest kobieta, która błaga Afrodytę o pomoc w trudnej sytuacji miłosnej – nieodwzajemnionego uczucia.

Podmiot liryczny zwraca się do bogini w dość poufały sposób, widać, że jest stałym wyznawcą bogini. Żali się na smutek, którego doświadcza z winy bogini miłości, która wzbudziła w nim to uczucie. Mówi o Afrodycie jako o „nęcącej w zdradne sieci”. Metafora ta odnosi się do miłości, w którą uwikłany jest podmiot. Afrodyta już niejednokrotnie pomagała podmiotowi w tego typu sytuacjach, podmiot odwołuje się do tego i prosi o wysłuchanie.

Afrodyta wysłuchuje prośby błagającej ją kobiety i zjawia się w swoim wozie, pytając się o powód smutku, o to, kto nie odwzajemnia uczucia jej wyznawczyni. Zapewnia ją, że za jej sprawą ukochana osoba zwróci swoje serce w stronę nieszczęśliwie zakochanej.

Do dziewczyny – omówienie

Utwór ma charakter opisu stanu oraz przeżyć wewnętrznych podmiotu, wynikających z namiętnej miłości do adresatki wiersza – bliżej nieokreślonej „dziewczyny”. Osoba wypowiadająca się w wierszu jest nieszczęśliwie zakochaną kobietą, która nie może być (z niewiadomych powodów) blisko obiektu swojej miłości. Pierwsza strofa wyraża smutek z powodu niemożności przebywania z ukochaną. Podmiot traktuje adresatkę wiersza jak bóstwo o pięknym głosie i wspaniałym śmiechu. W kolejnych strofach podmiot relacjonuje, co się z nim dzieje, gdy targają nim intensywne uczucia: serce wali mu jak młotem, na widok ukochanej nie jest w stanie wypowiedzieć ani słowa, język drętwieje mu w ustach, twarz czerwienieje. Zakochana kobieta nic nie widzi, poci się i blednie. Jak sama mówi, wygląda podobnie do osoby konającej.

Wiersz Safony jest obrazem miłości niespełnionej, namiętnej, intensywnej, ogarniającej całego człowieka – z duszą i ciałem.

Pogarda dla nie znającej poezji – omówienie

Utwór ten jest utworem autotematycznym – podejmuje temat tworzenia poezji. Podmiot liryczny sam jest poetą, a swoje słowa kieruje do osoby, która nigdy nic nie tworzyła. Już sam tytuł przekazuje nam informację o stosunku podmiotu do adresata – odczuwa on pogardę dla osoby, która „nie zrywała róż Pierii” (jest to metafora tworzenia; Pieria była siedzibą muz).

Podmiot uważa, że o adresatce nikt po śmierci nie będzie pamiętał, że kobieta ta spocznie w grobie, nie dostanie się na Wyspy Szczęśliwe, a będzie się jedynie błąkać po Hadesie, zapomniana przez wszystkich.

Wiersz Safony podejmuje temat tworzenia jako Horacjańskiego „stawiania sobie pomnika” (exegi monumentum), starożytna poetka wyraża w nim przekonanie, że dzięki swojej twórczości nie będzie przez potomnych zapomniana.

  Dowiedz się więcej