Motywy literackie w „Quo Vadis” Henryka Sienkiewicza

Motyw miasta – w powieści Quo Vadis Rzym ukazany został w momencie upadku starego świata i narodzin wiary chrześcijańskiej. Rzym jest miastem przepychu i rozpusty, rządzonym przez szalonego Nerona. To miejsce, w którym zderzają się dwa światy: pogańskich Rzymian oraz cichych i pokornych chrześcijan. Dzięki Apostołowi Piotrowi staje się również miejscem, z którego na świat wypłynie wiara, trwająca aż do dziś.

Motyw żony – Poppea Sabina, żona Nerona, to kobieta bezwzględna i okrutna, zimna i wyrachowana. Została małżonką cezara, nakłaniając go do zamordowania żony i matki. Od tamtej pory żyła w obawie, że pewnego dnia inna kobieta zajmie u boku władcy jej miejsce. Przez wiele lat miała nieograniczony wpływ na Miedzianobrodego. Jej przeciwieństwem jest Pomponia Grecyna, żona Plaucjusza, żyjąca w nieustannym smutku, ze świadomością, że Aulus nadal wyznaje wiarę pogańską i po śmierci nie będzie mógł połączyć się z nią w życiu wiecznym. Pomimo tej różnicy, Pomponia jest żoną wierną, troskliwą i oddaną. Wychowuje syna zgodnie z nakazami męża.

Motyw artysty – artystą – wyłącznie we własnej świadomości, jest Neron. Ten zakochany w sobie władca szuka natchnienia we wszystkim. Pisze wiersze, układa do nich muzykę i marzy o publicznych występach. Uwielbia oklaski i okrzyki zachwytu rozszalałego tłumu, choć w rzeczywistości jest marnym artystą i karykaturalnym aktorem. Przed wjazdem do płonącego Rzymu, ćwiczy odpowiednie pozy, a później wygłasza swój poemat Troika, dzięki któremu chciał zyskać sławę większą niż Homer.

Motyw Boga – Bóg chrześcijan w powieści ukazany został jako miłosierny i sprawiedliwy. Jest to przede wszystkim Bóg – człowiek, który z miłości do ludzi dał się ukrzyżować, aby odkupić ich winy. Staje się kimś bliskim chrześcijanom, dzięki Piotrowi, który był uczniem Chrystusa, widział jego męczeńską śmierć, a po wielu latach pojawił się w Rzymie, aby zbudować Kościół wyznawców jedynego Boga. Bóg chrześcijan uczy swoich wyznawców życia w miłości do bliźniego, cnocie i pokorze. Jest „wszechmiłością, wszechdobrem i wszechprawdą”. Za dobro i cnotę obiecuje nieśmiertelność.
Motyw dziecka – córka Nerona i Poppei, mała Augusta, była ukochanym dzieckiem cezara, lecz jej śmierć stała się dla niego jedynie okazją do teatralnego okazywania bólu i inspiracją do napisania kolejnego poematu. Tragiczne są losy małego Rufiusa, syna Poppei, który zasypia podczas odczytywania wierszy Nerona. Cezar uderza dziecko i wydaje na nie wyrok śmierci. Ciało uduszonego chłopca zostaje wrzucone do morza. Ten czyn świadczy jednocześnie o okrucieństwie i bezwzględności szalonego władcy.

Motyw kata – katami stali się Neron i Tygellin, którzy oskarżyli wyznawców Chrystusa o podpalenie Rzymu, aby odsunąć podejrzenia od siebie. Rozpoczęły się prześladowania, a następnie z rozkazu władcy zorganizowano igrzyska, podczas których śmierć niewinnych ofiar stała się widowiskiem dla rzymskich obywateli. Kat – Neron postanowił również urządzić przedstawienie z tragedii Winicjusza, zmuszając go, aby patrzył na walkę Ursusa z turem, do którego rogów przywiązana została Ligia. Katem stał się również Chilon Chilonides, wykorzystujący okazję, aby zemścić się na Winicjuszu. Grek wydał chrześcijan cezarowi, a później był zmuszony patrzeć na cierpienie ofiar, umierających na arenie amfiteatru.
Motyw konfliktu – konflikt wewnętrzny rozgrywa się w duszy Marka Winicjusza, rzymskiego patrycjusza, żołnierza, człowieka egoistycznego i porywczego, który w imię miłości do chrześcijańskiej dziewczyny, Ligii, stara się zrozumieć jej wiarę. Jest zdecydowany zostać chrześcijaninem, choć jego natura początkowo sprzeciwia się nowej nauce, odrzucając ją jako niezgodną z jego charakterem, przyzwyczajeniami i sposobem życia. Między apostołem Piotrem a Kryspusem rodzi się konflikt światopoglądowy. Kryspus, fanatycznie pojmujący swoją wiarę, potępiający miłość Ligii do rzymskiego patrycjusza, w dniach męczeństwa chrześcijan wieszczący rychłą apokalipsę stoi w opozycji do łagodnego, sprawiedliwego i miłosiernego Piotra. Kryspus nawołuje wyłącznie do życia w czystości i bezwzględnego oddania Bogu. Słowa Piotra zawsze potrafią ukoić serca chrześcijan, napełnić je nadzieją, a nie strachem przed sądem bożym. Kolejny konflikt, oparty na pozyskiwaniu wpływów na dworze Nerona, rozgrywał się między Tygellinem a Petroniuszem. Tygellin, człowiek okrutny i chętnie wypełniający rozkazy Nerona był dla cezara niezastąpiony w Rzymie, lecz kiedy rozmiłowany w sztuce władca szukał pochwał dla swoich dzieł, zawsze zwracał się do arbitra elegancji. Miłość Winicjusza i Ligii to jednocześnie konflikt dwóch światów. Młody patrycjusz, żyjący rozpustnym życiem rzymskim, chciał uczynić z Ligii nałożnicę, co było sprzeczne z jej wiarą.

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 - 

  Dowiedz się więcej