Przypowiastki
Pan Bóg stworzył byka.
I byk był.
A chłop wziął kozika,
Urznął mu u dołu
I stworzył wołu-
...i wół jest!
Jesień, VII, Jagustynka
Zagadki
- "Przez ciała, przez duszy, a pod pierzyną się ruszy. ."co to jest?
- Chleb, chleb, każdy wie! - wołali skupiając się koło niej.
- Albo to: "Gonią się goście po lipowym moście..."
- Przetak i groch!
- Każde dziecko o takich zagadkach wie.
- To mówcie drugie, mądrzejsze!
- "W koszuli się na świat rodzi,
A po świecie nago chodzi."
Długo zgadywali, aż dopiero Mateusz powiedział, że to ser, i sam zadał taką zagadkę:
- "Lipowe drzewo wesoło śpiwa,
A koń na baranie ogonem kiwa."
Z trudem się domyślili, iż to ma znaczyć skrzypce.
Tereska zaś powiedziała jeszcze trudniejszą:
- "Bez nóg, bez rąk, bez głowy i brzucha,
A kaj się obróci, wszędy se dmucha!"
Wiater to miało znaczyć; zaczęli się o to swarzyć, prześmiewać i coraz ucieszniejsze zagadki powiadać, aż się izba roztrzęsła gwarem i wesołością.
Zima, X, Roch i inni
Przysłowia
Obserwacja przyrody:
„Srokowe wesele deszczu będzie wiele”
Jesień, III, Boryna
„Skoro człowiek łąkę kosi, leda baba deszcz uprosi”
Wiosna, XI, jeden z kosiarzy
Obserwacja obyczajów:
„Kto cięgiem jarmarczy - temu długo nie starczy”
Jesień, V, Boryna
„Jak stary bierze młodą, złego nie odegna i święconą wodą”
Zima, VIII, Sołtys
Spostrzeżenia psychologiczne:
„Kto na innych kładzie znaki - sam taki”
Zima, VIII, Dominikowa
„Kto przez kogo zgrzeszy, temu się do niego nie spieszy”
Zima, XII, narrator
Spostrzeżenia ogólne:
„Od zasiewów do żniw nie każdy będzie żyw”
Zima, V, Caban