klp.plI.
W rozmowie z sędzią Romnickim bogaty krawiec i kolekcjoner dzieł sztuki - Apolinary Kujawski wyraża gotowość odkupienia od niego zbioru obrazów. W transakcji pośredniczy Paweł Kryński, za co otrzymuje pieniądze.
Podczas rozmowy sędzia zdradza swoje poglądy na temat Polski. Uważa, że jego ojczyznę czeka wiele trudnych chwil i zaznacza: Nam powinno zawsze o Polskę chodzić, o polskość, o wolność naszą. Żaden tam pokój europejski, koszałki-opałki dla idiotów, ale Polska.
II.
Dziewiętnastoletni Pawełek Kryński jest świeżo upieczonym maturzystą, który świadectwo dojrzałości zdobył na tajnych kompletach.
Chłopak jest zakochany w dwóch kobietach: w osiemnastoletniej Monice poznanej na tajnym uniwersytecie oraz w swojej sąsiadce pani Irmie Seidenman – wdowie po wybitnym lekarzu i naukowcu.
Bohater przyjaźni się z synem żydowskiego adwokata, Heniem Fichtelbaumem, który w 1940 roku razem z rodziną musi się przeprowadzić do getta, skąd po dwóch latach ucieka.
Po przedostaniu się na aryjską stronę, Henio może liczyć na pomoc Pawła. Kryński załatwia mu schronienie na strychu u zegarmistrza Flisowskiego, lecz Fichtelbaum po jakimś czasie ukrywania się wychodzi do miasta i nie wraca.
III.
Poznajemy historię Irmy Seidenmanowej, która w czasie właściwym akcji znalazła się w więzieniu w Alei Szucha. Została rozpoznana przez konfidenta Bronka Blutmana, mimo iż zmieniła wygląd fizyczny i tożsamość. Teraz nazywała się Maria Magdalena Gostomska.
Zdrajca zawiózł kobietę na gestapo. Na szczęście udało się jej przekazać rikszarzowi poufną informację z adresem sąsiada - dr. Adama Kordy i prośbą o przekazanie wiadomości o jej omyłkowym zatrzymaniu.
Podczas przesłuchania w pokoju Stucklera zatrzymana okazała swoje doskonale podrobione dokumenty, lecz zdradziła ją srebrna papierośnica z inicjałami I.S., jaką przy niej odnaleziono! Wówczas Bronek oświadczył, że znał osobiście żydowskiego doktora Ignacego Seidenmana.
IV.
Po przybliżeniu losów Henia Fichtelbauma, ukrywającego się akurat w wychodku, czytelnik dowiaduje się o jego przygodzie w cukierni, w której został zdekonspirowany. Gdy wszyscy zaczęli krzyczeć z przerażeniem, że zostaną zastrzeleni jak ten Żyd jedzący ciastko, tylko jeden staruszek stanął w jego obronie.
Po opuszczeniu ustępu chłopak spędza noc z prostytutką, która zabrała go do siebie, nakarmiła, umożliwiła odpoczynek. W końcu Henio postanawia wrócić do getta aby przyjąć swoje przeznaczenie z podniesioną głową: Nie jestem dzieckiem, myślał, nie jestem chłopakiem. Nie będę dłużej uciekał. Teraz wyjdę naprzeciw temu, co zostało zapisane w księgach.
V.
Na Podwalu Paweł Kryński spotyka się z Kujawskim, któremu przekazuje informacje o pewnym jegomościu, który chce sprzedać XVIII-wieczne miniatury.
VI.
Rozdział rozpoczyna opis siostry Weroniki, która podczas wojny uczyła dzieci katechizmu, pomagała im w przyswojeniu nowych imion i nazwisk, nowych życiorysów, traktując jednocześnie żydowskie maluchy oschle i z dystansem.
VII.
Sędzia Romnicki zgadza się pomóc telefonującemu z getta adwokatowi Jerzemu Fichtelbaumanowi, który prosi o ratunek dla swojej czteroletniej córeczki Joasi.
Po okupacji adwokat zostaje aresztowany. Opuściwszy więzienie w 1956 roku, do śmierci mieszka u dalekich krewnych w małym prowincjonalny miasteczku.
VIII.
Doktor Adam Korda, dowiedziawszy się o zatrzymaniu Marii Magdaleny Gostomskiej, zawiadamia Pawełka Kryńskiego o sytuacji kobiety, a ten z kolei prosi o pomoc kolejarza Kazia Filipka.
Ostatecznie kobiecie pomaga znajomy zawiadowcy Johann (Jaś) Müller - Niemiec urodzony w Łodzi.
IX.
Bandyta Wiktor Suchowiak za dużą opłatą przemyca z getta do aryjskiej części miasta małą Joasię. W czasie odprowadzenia dziewczynki do matki Pawła Kryńskiego, bije się z innym przestępcą - Pięknym Lolem.
Mężczyźni ponownie spotykają się dwadzieścia lat później, w zupełnie innych okolicznościach.
X.
Historia znanego i cenionego w Warszawie krawca Apolinarego Kujawskiego, który przejął duży zakład, gdy jego dotychczasowy szef - bogaty Żyd Benjamin Mitelman zmarł w getcie. Ciesząc się swobodą finansową, zaczął gromadzić dzieła sztuki, które marzył przekazać dla muzeum w niepodległej Polsce.
Niestety, został zastrzelony podczas ulicznej egzekucji jesienią w 1943 roku.
XI.
Podczas rozmowy Müllera z Stucklerem, ten pierwszy wmawia śledczemu, że kobieta jest jego starą znajomą, a jej pobyt w więzieniu jest pomyłką. W końcu udaje mu się przekonać rodak i Irma jest wolna.
Mimo iż wdowa przysięga, że nigdy już nie wyjdzie w znienawidzone Aleje Szucha, to jednak po wojnie pracuje w tym samym budynku, w którym była przetrzymywana, jako wysoki urzędnik ministerstwa. W 1968 roku zostaje internowana. Po wyjeździe do Francji, nie wraca już do Polski, mimo próśb Pawła.
XII.
Do mieszkania Pawełka Kryńskiego zostaje przyprowadzona mała Joasia. Matka bohatera udziela dziewczynce schronienia i pomocy, otacza ją troskliwą opieką.
XIII.
Kolejarz Filipek działający dzielnie w konspiracji oraz pracujący w tajnej drukarni, cieszy się z ocalenia pani Irmy i rozmyśla nad losem swojego znajomego Pawełka. Uważa, że chłopak doczeka dobrych czasów wolnej, sprawiedliwej i demokratycznej Polski: dla wszystkich Polaków, Żydów, Ukraińców, a nawet dla Niemców.
XIV.
Ojciec małej Joasi, mecenas Fichtelbaum zostaje zastrzelony w swoim mieszkaniu. Przed śmiercią słyszy głos swojego ojca Maurycego i widzi go stojącego przy oknie.
XV.
Poznajemy historię filologa klasycznego Adama Kordy, który oczekiwał w oknie pojawienia się swojej sąsiadki – pani Marii Magdaleny Gostomskiej. Gdy ujrzał nadchodzącą kobietę, ogarnęła go radość.
XVI.
Henio i Pawełek rozmawiają ze sobą po raz ostatni. Kryński wkrótce weźmie udział w powstaniu i po wojnie zostanie internowany, a Henio zginie w getcie.
XVII.
Bronek Blutman zostaje rozstrzelany w ruinach getta.
XVIII.
Matematyk profesor Winiar umiera na przystanku tramwajowym po tym, jak ogarnęło go wzburzenie na wesołe odgłosy karuzeli, przerywane krzykami rozstrzeliwanych w getcie Żydów.
XIX.
Niemiec Stuckler zastanawia się nad postępowaniem swoich rodaków w czasie wojny. Jest zdania, że zabijali wrogów, aby zwyciężyć. Pragnął do końca życia zwalczał nieprzyjaciół.
Pod koniec wojny wraz z innymi jeńcami niemieckimi, został skierowany do Związku Radzieckiego, dokładnie na daleką Syberię. Umarł tam z głodu i wyczerpania, karczując lasy.
XX.
Nazajutrz po odbiciu z Alei Szucha, Irma uświadamia sobie, że jest prawdziwą Polką.
XXI.
Sędzia Romnicki zawozi małą Joasię do klasztoru i przekazuje pod opiekę siostry Weroniki. Dziewczynka przeżyła wojnę jako Marysia Wiewióra, osierocona katoliczka spod Sanoka. Ukończywszy dwadzieścia lat, wyjechała do Izraela i jako Miriam Wewer, wyszła za mąż, urodziła córeczkę i spędziła resztę życia.
Autor: