klp.pl„Niemcy wypowiedziały Rosji wojnę. Po południu szkoła pływania”.Drugi z dnia 15 sierpnia:
„Piszę od paru dni, oby to potrwało. Nie jestem dzisiaj tak całkiem zabezpieczony i zagłębiony w pracy, jak byłem przed dwoma laty, zawsze jednak zyskałem pewien sens istnienia, a moje regularne, puste, szaleńcze życie kawalerskie ma jakieś uzasadnienie. Mogę znowu wieść sam z sobą dwugłosy dialog i nie wytrzeszczam już tak oczu w bezwzględną pustkę. Tylko na tej drodze możliwe jest dla mnie polepszenie”.Nie wiadomo na ile wybuch pierwszej wojny światowej miał wpływ na powstanie dzieła, ale uderzające jest to, w jaki sposób zareagował nań Kafka.
Mając na uwadze, że Kafka 12 lipca 1914 roku po raz pierwszy zerwał zaręczyny z Felice Bauer można przypuszczać, iż poświęcenie się pracy nad powieścią było sposobem na zapomnienie i ukojenie duszy. Niemal każdy wieczór przez trzy kolejne miesiące pisarz poświęcał Procesowi. Co było dla niego typowe, Kafka nie pracował wyłącznie nad jednym dziełem, równocześnie powstawały w tym okresie Kolonia karna oraz rozdział Ameryki. Wkrótce Proces zaczął prześladować artystę, prace przeciągały się, a powieść powstawała żmudnie i w potach. O niemocy twórczej pisał w swoich Dziennikach – 1 września: „W zupełnej nieporadności napisałem ledwo dwie strony. Cofnąłem się dzisiaj bardzo silnie wstecz, mimo że spałem dobrze. Wiem jednak, że nie wolno mi ugiąć się, jeśli poprzez najgorsze cierpienie twórczości pisarskiej, i tak już tłumionej przez mój pozaliteracki tryb życia, mam się przedostać w wolność wyższą, może mnie oczekującą”; 1 listopada: „Wczoraj po długiej przerwie posunąłem się o dobry szmat drogi naprzód, dziś znowu prawie nic, dwa tygodnie, które minęły po moim urlopie, zaprzepaszczone niemal zupełnie”; 2 grudnia: „Bezwarunkowo pracować dalej, to musi być możliwe mimo bezsenności i biura”; 8 grudnia: „Uświadomiłem sobie ponownie, że wszystko to, co piszę fragmentarycznie i nie w ciągu większej części nocy (lub nawet w ciągu nocy całej), jest mierne i że na tę miernotę skazują mnie moje warunki życiowe”; 14 grudnia: „Praca pełznie naprzód w pożałowania godny sposób…”; 6 stycznia 1915 roku: „Jestem już prawie niezdolny do kontynuowania Procesu”. Pomimo że znaczna część utworu była już napisana, Kafka zarzucił pracę nad Procesem z końcem stycznia 1915 roku. Powieść nigdy nie została ukończona.
Proces został wydany w 1925 roku, już po śmierci autora. Stało się tak za sprawą jego przyjaciela – Maksa Broda, który uporządkował rękopisy artysty i wspólnie z wydawnictwem Die Schmiede opublikował.
Powieść ta do dziś jest tematem wielu sporów badaczy literatury, zwłaszcza jeśli chodzi o kolejność rozdziałów. Według niektórych „Siepacz” powinien był się znaleźć zaraz po „Pierwszym przesłuchaniu”, a nie dopiero za „Przyjaciółką panny Bürstner”. Ten ostatni rozdział zdaniem niektórych znawców twórczości Kafki nie powinien był w ogóle znaleźć się w Procesie. Kwalifikują go oni do tak zwanych „niedokończonych fragmentów”, wśród których znajdują się takie pozycje jak: „Prokurator”, „Walka z zastępcą dyrektora”, „Do Elsy”, „Podróż do matki”, „Dom”. Właśnie tych fragmentów Maks Brod nie umieścił w Procesie.
Proces zalicza się do tak zwanej „trylogii samotności” Kafki, pozostałe dwa dzieła z tego cyklu to Ameryka oraz Zamek. Co ciekawe, żaden z tych utworów nie został dokończony przez wielkiego pisarza. Wśród literaturoznawców pojawiają się głosy, iż aby ustrzec się przed niemocą twórczą, Kafka napisał najpierw pierwszy rozdział Procesu, a następnie ostatni. Gdy to uczynił miał uzupełnić pozostałe fragmenty, jak widać, nawet taki zabieg nie uchronił go przed pozostawieniem powieści nieukończonej.
Autor: