Czym jest sarkazm i jak go rozpoznać?

Potrafi śmieszyć, ale i dotkliwie ranić. Uważany za przejaw błyskotliwości i dystansu albo dowód na skrywanie własnych kompleksów i lęków. Sarkastyczne osoby imponują, a jednocześnie budzą niechęć i strach. Sarkazm zawsze balansuje na granicy. Czym właściwie jest? Jak go rozpoznać?

Definicja sarkazmu

Mechanizm sarkazmu jest taki sam jak ironii, ale sarkazm i ironia to nie są synonimy! Czym różni się ten pierwszy? Jest on przede wszystkim nacechowany negatywnie. To taka spotęgowana ironia, która chce złośliwie kogoś lub coś skrytykować. Sarkazm pomaga dosadnie wyrazić negatywną opinię, nie rzadko ukrycie obrażając drugą stronę. Sarkazmowi bliżej więc do drwiny i szyderstwa.

Jak rozpoznać sarkazm?

To prawdziwa sztuka. Często mówi się, że umiejętność wymyślania sarkastycznych uwag to najwyższa forma inteligencji. Coś w tym jest. Ale zdolność wychwycenia sarkazmu wymaga nie mniejszego talentu.

Sarkazm, podobnie jak każda ironia, wymaga kontekstu. Zdanie „Jesteś piękna” może kryć w sobie całą paletę nastrojów: od chłodnego, obiektywnego stwierdzenia, przez emocjonalne wyznanie zauroczonego kochanka, po okrutną drwinę. Na sarkastyczny wymiar zdania może naprowadzić nas:

• towarzystwo innych wypowiedzi,
• interpretacja sytuacji w tekście,
• znajomość ludzi i spraw, do których odwołuje się autor wypowiedzi,
• znajomość samego mówiącego.

Najlepszym wskaźnikiem wydają się komunikaty pozawerbalne (mimika, gesty, ton), ale na te niestety nie możemy liczyć w trakcie lektury. Pozostaje wyostrzona czujność.

Przykłady sarkazmu

Przyjrzyjmy się trzem sytuacjom:
a) Świetnie, że przyszedłeś, bardzo potrzebowałam twoich uwag – wypowiedź o osobie, której nie darzymy sympatią, i która nie jest dla nas żadnym autorytetem
b) – Jak się czujesz?
– Wspaniale. O wiele lepiej niż pięć minut temu, kiedy o to pytałaś – wypowiedź osoby bardzo chorej, która ma dosyć troski i ciągłych pytań, ponieważ cały czas czuje się źle.
c) – Myślałam, że umrę ze strachu!
– Och, co ci przeszkodziło? – przykład czarnego humoru, który dodatkowo zyskuje wymiar bardzo sarkastyczny, jeśli nie lubimy naszego rozmówcy.

Jak widzimy, sarkazm związany jest z negatywnym stanem emocjonalnym mówiącego i całkowicie zależy od kontekstu. Sarkazm będzie zrozumiany przez odbiorcę, jeśli oboje mają podobne wyobrażenie o swojej relacji i podobnie interpretują daną sytuację.

Jak używać sarkazmu?

Szybki kurs bycia sarkastycznym? Może nie tym razem. To swoją drogą ciekawe zagadnienie – czy sarkazmu można się nauczyć bez względu na naszą wrażliwość i inteligencję? Tymczasem parę gramatycznych trików, jak poprawnie wpleść słowo „sarkazm” w nasze zdania:

• „sarkazm” idzie w parze z: dodać z ; mówić z; powiedzieć z; zapytać z sarkazmem;
• sarkazm może być gorzki, w głosie;
• można być pełnym sarkazmu;
• sarkazmu może być odrobina.

Sarkazm - synonimy:

• drwina,
• szyderstwo,
• gorycz,
• kpina,
• złośliwa ironia,
• uszczypliwość,
• cierpkość.

Sarkazm jest fascynujący – bywa zabawny i groźny jednocześnie. Można poczuć się wobec niego bezsilnym, ale warto pamiętać, że jego (czasem bolesne) działanie zależy ostatecznie od tego, czy pozwolimy się zranić. Zdaje się, że sarkazm najgorzej zniesie zwykłą… obojętność.

  Dowiedz się więcej