Co to jest równoważnik zdania? Jak zamienić zdanie na równoważnik?

Występuje wszędzie – w codziennej komunikacji, w mediach, w szkolnych lekturach. Jest prawie jak zdanie, ale „prawie”, jak wiadomo, robi dużą różnicę.

Jak rozpoznać równoważnik zdania?

Przypomnijmy, że orzeczenie przyjmuje w zdaniu formę czasownika. Jeśli więc patrzmy na dana wypowiedź i nie znajdujemy żadnego czasownika, prawdopodobnie mamy do czynienia z równoważnikiem.

Przykłady równoważników zdania

1) Zalicza się do nich wszystkie formy wołaczowe, wyrażenia wykrzyknikowe, które tak często spotykamy w mowie potocznej, np.: Ach! Dzień dobry! Cisza! Uwaga!

2) Zdania tzw. niezupełne, np.
Za mną, Gerwazy! (A. Mickiewicz). Można by je uzupełnić, dodając orzeczenie: Za mną ruszaj, Gerwazy.
Kto tam? Można by je uzupełnić: Kto tam jest?

3) Zdania tzw. urwane, np. A może by tak… , Pan pozwoli…?

4) Wypowiedzenia samowystarczalne w danych okolicznościach, np. Wody! Do szpitala! Herbata? Czwarte piętro.

5) Równoważnikami będą też repliki, kontekstowo uwarunkowane, które spotykamy często w codziennej komunikacji lub w literaturze:
Kiedy jedziecie? – Jutro.
Co czytasz? – Gazetę.
Skąd ty jesteś krokodylu? Ja? Znad Nilu. (J. Brzechwa)
Łkanie. Rozpacz. Żal. On i jego kawa. (W. Gombrowicz)

6) Są też równoważniki, które nie mogą funkcjonować jako samodzielne wypowiedzenia. Muszą być w strukturze zdaniowej. Taki równoważnik to imiesłowowy równoważnik zdania. Np.:
Kupiliśmy książkę, przepłacając słono.
Ścinając drzewo, zranił sobie rękę.
Załatwiwszy sprawę, wyszedł.

Uwaga na błędy!

Wypowiedzi z imiesłowowymi równoważnikami zdania są podstępne. Jeżeli chcemy użyć tej formy równoważnika, pamiętajmy, że musi być ona w zgodzie z podmiotem ze zdania głównego. Spójrzmy na te przykłady:

Idąc do pracy, padał śnieg – imiesłowowy równoważnik zdania „Idąc do pracy” odnosi się do podmiotu. Problem w tym, że podmiotem jest… „śnieg”. Zdanie brzmi więc absurdalnie i nielogicznie. Podobnie tutaj:

Przyszedłszy do domu, deszcz przestał padać – podmiotem jest „deszcz”. Ze zdania wynika ciekawa sytuacja – oto deszcz przestał padać, jak tylko przyszedł do domu…

Te dwa zdania można by naprawić tak:
Idąc do pracy, słuchał muzyki – domyślnym podmiotem jest „on”, który słuchał muzyki i szedł do pracy.
Przyszedłszy do domu, włączyła radio – domyślnym podmiotem jest „ona”, która włączyła radio, jak tylko przyszła do domu.

Jak przekształcić równoważnik w zdanie?

Skoro zdanie musi mieć w sobie orzeczenie, powinniśmy odnaleźć tę część dla danego równoważnika. Oczywiście orzeczenie zwykle zależy od kontekstu. Często do równoważnika zdania można dobrać różne orzeczenia.

Równoważnik zdania	Zdanie
W końcu słońce!	W końcu wyszło słońce.
Palenie wzbronione.	Palenie jest wzbronione.
Cisza!	Proszę o ciszę.
Kolacja w restauracji.	Zapraszam na kolację w restauracji.
Opuścić pomieszczenie!	Musimy opuścić pomieszczenie / Proszę o opuszczenie pomieszczenia.

  Dowiedz się więcej