Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje rozprawki:
1. dedukcyjną – w przypadku rozprawki dedukcyjnej uczeń wychodzi od tezy, co do słuszności której jest przekonany. Następnie prezentuje szereg argumentów, potwierdzających słuszność postawionej tezy, na koniec przytaczając ponownie udowodnioną już tezę.
2. indukcyjną – punktem wyjścia do rozważań jest hipoteza, co do słuszności której uczeń nie jest całkowicie przekonany, wymagająca sprawdzenia. Następnie przedstawia argumenty, starając się potwierdzić słuszność postawionej hipotezy, a w zakończeniu przytacza tezę, którą uzyskał dzięki udowodnieniu jej przez przytoczone argumenty.
Wyznaczniki rozprawki
1. Rozprawka powinna być tekstem skończonym, przemyślanym i zamkniętym.
2. Rozprawka wymaga od autora zajęcia jasno wyrażonego stanowiska wobec tematu i umiejętnego uzasadnienia tego stanowiska za pomocą odpowiednio dobranych argumentów.
3. Rozprawka ma ściśle określoną kompozycję, której należy przestrzegać.
4. Teza, postawiona we wstępie, musi być potwierdzona wystarczającą ilością argumentów, w pełni wyczerpującą temat rozprawki.
Kompozycja rozprawki
Rozprawka ma ściśle określoną kompozycję trójdzielną, której należy bezwzględnie przestrzegać:
I Wstęp czyli teza – we wstępie do rozprawki uczeń stawia tezę bądź hipotezę.
II Rozwinięcie czyli argumenty – w rozwinięciu uczeń stara się potwierdzić postawioną wcześniej tezę lub udowodnić słuszność hipotezy. Powinien wykorzystać wszystkie możliwe argumenty i kontrargumenty, udowadniając swoje racje i w razie potrzeby potwierdzając je odpowiednimi cytatami lub odwołaniami. Każdy argument powinien zaczynać się od nowego akapitu, tworząc logiczny ciąg z poprzednimi i następnymi argumentami.
III Zakończenie czyli potwierdzenie tezy (w przypadku rozprawki dedukcyjnej) lub postawienie tezy, wyprowadzonej z postawionej we wstępie i udowodnionej hipotezy (w przypadku rozprawki indukcyjnej).
Pisząc rozprawkę, uczeń może posłużyć się gotowymi schematami zdań, które są charakterystyczne dla kolejnych elementów kompozycyjnych wypowiedzi:
1. Wstęp: Nawiązując do tematu…, Założeniem tematu jest…, Odpowiedź nie jest prosta, dlatego stawiam hipotezę…, Moim zdaniem…
2. Rozwinięcie: Po pierwsze…, Należy również uwzględnić…, Nie można pominąć…, Warto zauważyć…, Koniecznym jest rozważenie również…
3. Zakończenie: Myślę, że… Sądzę, że…, Opieram swój wniosek…, Wnioskuję, iż…, Stwierdzam, że…
Jak napisać dobrą rozprawkę? Plan rozprawki
1. Najważniejsze w pisaniu rozprawki jest właściwe zrozumienie tematu. Od tego będzie w dużej mierze zależało powodzenie twej pracy: postawienie właściwej tezy i dobór odpowiednich argumentów. Zanim przystąpisz do pisania rozprawki, dokładnie przeanalizuj i zinterpretuj temat. Zastanów się, jakich pojęć dotyczy i jakie wyrażenia pojawiają się w nim.
2. Postaw tezę lub hipotezę. Teza powinna mieć kształt zdania twierdzącego, w którym zajmujesz określoną, niepodważalną postawę wobec tematu i masz świadomość, że jej słuszność zdołasz potwierdzić argumentami. Hipoteza natomiast jest założeniem wstępnym, którego słuszność będziesz musiał potwierdzić argumentami. Dobierz odpowiednie argumenty i uporządkuj je od najbardziej znaczącego do najmniej ważnego.
strona: - 1 - - 2 -