Jak napisać dobrą recenzję?

Recenzja to omówienie dzieła literackiego, spektaklu teatralnego, koncertu, wystawy, pracy naukowej, itp., opublikowane w prasie lub za pomocą innych środków masowego przekazu. Recenzja przybiera różne formy: od suchej informacji o danym wydarzeniu kulturalnym do swobodnego felietonu.

Ze względu na formę i sposób wypowiedzi można wyróżnić:
1. recenzję informacyjną – w swej formie zbliżona jest do sprawozdania, opisu, opowiadania, charakterystyki. Przybliża problemowy aspekt przedmiotu recenzji;

2. recenzję felietonową – w formie zbliżona jest do felietonu i prezentuje swobodne przemyślenia autora w stosunku do przedmiotu recenzji;

3. recenzję eseistyczną – jest skrajnie subiektywna i ukazuje przede wszystkim punkt widzenia autora.

Wyznaczniki recenzji

- Ocena przedmiotu recenzji powinna być rzeczowa, odpowiednio uargumentowana i oparta na sprawdzonych dowodach. Wszelkie uwagi analityczno-krytyczne muszą być wnikliwie przemyślane i obiektywne.
- Recenzja wymaga komentarza odautorskiego, który powinien być indywidualny i subiektywny.
- Recenzja powinna mieć charakter całościowego (kompleksowego) ujęcia przedmiotu.
- Ocena przedmiotu recenzji powinna być odpowiednio uzasadniona, a recenzent powinien być świadomym faktu, że jego osąd może wpłynąć na odbiór dzieła.
- Recenzja powinna odnosić się do spraw aktualnych.
- W zależności od dziedziny, do jakiej należy przedmiot recenzji, powinna być wzbogacona o specjalistyczną terminologię.

Kompozycja recenzji

Recenzja powinna składać się z dwóch elementów:
a) informacyjny – przybliżający przedmiot recenzji;
b) oceniający – skupiający się wokół przedstawienia zalet bądź wad przedmiotu recenzji, opinii krytyków, innych odbiorców oraz zawierający subiektywną ocenę recenzenta.

W kompozycji recenzji należy wyodrębnić:
1. Wstęp – stanowi część informacyjną recenzji i skupia się wokół przybliżenia odbiorcy podstawowych informacji o przedmiocie recenzji.

2. Rozwinięcie – jest częścią analityczno-krytyczną recenzji. Recenzent dokonuje obiektywnej analizy i oceny przedmiotu recenzji według ogólnie przyjętych norm i kanonów, uzupełniając ją własnymi, subiektywnymi komentarzami. Dobór kryteriów, jakimi recenzent kieruje się oceniając i analizując przedmiot recenzji, zależy wyłącznie od niego.

3. Zakończenie – jest podsumowaniem recenzji, w którym recenzent powinien zaprezentować swoją ostateczną ocenę przedmiotu recenzji, zachęcając lub zniechęcając odbiorcę do zainteresowania się przedmiotem recenzji.

Poprawnie napisana recenzja powinna zawierać:

1. Przybliżenie sylwetki twórcy recenzowanego dzieła, jego dorobku i charakteru twórczości.
2. Zaklasyfikowanie dzieła do określonego rodzaju i gatunku.
3. Próbę usytuowania dzieła w kontekście historyczno-literackim.
4. Ogólny zarys fabuły i tematyki dzieła.
5. Przybliżenie problematyki dzieła.
6. Analizę stylu i języka dzieła.
7. Wskazanie elementów oryginalnych, wyróżniające omawiane dzieło na tle innych o podobnej tematyce bądź też wskazanie elementów, które obniżają jego wartość w porównaniu do innych dzieł o podobnej problematyce.
8. Uzasadnienie, dlaczego dane dzieło stało się przedmiotem recenzji.
9. Recenzent powinien określić własny osąd dzieła, uwzględniając swoje emocje i opinie.

Jak napisać dobrą recenzję?

1. Jeśli przedmiot recenzji nie został ci narzucony przez nauczyciela, ważny jest jego wybór. Zanim przystąpisz do pisania recenzji, postaraj się zebrać wszystkie informacje o autorze dzieła, czasie wydania, wydawnictwie, recepcji dzieła, jego odbiorze przez krytykę i czytelników, wznowieniach. Ustal również kontekst biograficzny, historyczny i kulturalny dzieła.

2. Zastanów się, kto będzie odbiorcą twojej recenzji. Od tego bowiem zależy forma, treść i dobór słownictwa, jakim będziesz się posługiwał, pisząc recenzję. Jeśli recenzja będzie dotyczyła przedmiotu, należącego do określonej dziedziny naukowej, będziesz musiał wykazać się znajomością specjalistycznej terminologii. Jeżeli twoim odbiorcą będzie zwykły czytelnik, możesz pisać językiem prostym i zrozumiałym dla każdego.

3. Postaraj się określić cel recenzji, na jakich elementach zamierzasz się skoncentrować. Jeśli twoja recenzja ma mieć charakter informacyjny, więcej uwagi będziesz musiał poświęcić części sprawozdawczej, skupiając się na przekazaniu informacji o przedmiocie recenzji. W przypadku recenzji nastawionej na analizę i ocenę dzieła, bardziej rozbudowana będzie część oceniająca i jej uzasadnienie.

4. We wstępie recenzji uwzględnij podstawowe informacje o dziele (autor, tytuł, wydawnictwo). Pobieżnie przedstaw główne wątki, lecz nie staraj się streszczać dzieła, zdradzając szczegóły akcji czy też zakończenie. Omów konstrukcję dzieła, jego artyzm, tematykę, kompozycję, język.

5. Przejdź do części oceniające dzieło. Możesz odnieść dzieło do innych o podobnej tematyce lub określić jego pozycję na tle dorobku twórczego autora. Zwróć uwagę na walory estetyczne dzieła, jego wartość poznawczą. Zastanów się, jakie emocje budzi w odbiorcy. Pamiętaj, że dobór kryteriów oceny dzieła zależy wyłącznie od ciebie, lecz nie możesz ograniczać oceny wyłącznie do własnych wniosków. Musi być ona obiektywna, więc konieczne jest skonfrontowanie twojego punktu widzenia z opinią krytyków i innych recenzentów, z którą możesz, lecz nie musisz się zgadzać.

6. W zakończeniu podsumuj swoją recenzję. Wskaż, dlaczego właśnie to dzieło stało się przedmiotem twojej recenzji, oceń je subiektywnie i uzasadnij swoją ocenę. Wyraź swą jednoznaczną opinię, czy i dlaczego dzieło zasługuje na uwagę innych odbiorców.

Dwa najczęściej popełniane błędy

1. Recenzent nie ma odpowiedniej wiedzy o przedmiocie recenzji – nie wie, o czym pisze.

2. Recenzent nie potrafi poprzeć swych opinii odpowiednimi argumentami.

  Dowiedz się więcej