klp.plKonwencja literacka pełni w literaturze rolę podobną do języka ciała w komunikacji międzyludzkiej. Nie jest wprost wypowiadana, ale decyduje o tym, jak odbieramy i interpretujemy to, co autor chce nam przekazać. To dzięki konwencjom literackim, czytelnik może odnaleźć się w świecie przedstawionym przez autora, a jednocześnie zrozumieć kontekst społeczno-kulturowy, w którym utwór powstawał.
Rodzaje konwencji literackich
1. Konwencja naturalistyczna: koncentruje się na mrocznych aspektach życia, ukazując jego brutalność oraz wpływ determinizmu biologicznego i społecznego. Dąży do przedstawienia ludzkiej natury w sposób obiektywny i oparty na naukowych spostrzeżeniach. Często skupia uwagę na postaciach z niższych warstw społecznych. Na przykład: "Chłopi" W. Reymont, twórczość E. Zoli
2. Konwencja modernistyczna: zajmuje się analizą psychologiczną postaci, ich wewnętrznymi konfliktami i poszukiwaniem tożsamości. Zwraca uwagę na problemy etyczne, kulturowe i filozoficzne. Forma często jest eksperymentalna i nowatorska. Na przykład: Kazimierz Przerwa-Tetmajer - poezja, proza W. Reymonta
3. Konwencja realistyczna: koncentruje się na dokładnym i wiernym odwzorowywaniu świata. Przedstawia życie takim, jakim jest, podkreślając codzienne sprawy i troski ludzi. Często korzysta z bogatych opisów natury i postaci. Na przykład: Lalka B. Prus.
4. Konwencja impresjonistyczna: skupia się się na ulotnych wrażeniach i subiektywnych emocjach. Zamiast dokładnego opisu rzeczywistości, przedstawia ją przez pryzmat indywidualnych uczuć. Nastrój utworu jest ważniejszy niż wydarzenia. Na przykład: poezja Paula Verlaine`a.
5. Konwencja baśniowa: miesza świat realny z fantastycznym, przedstawiając historie pełne magii, cudów i niezwykłych postaci. Często ma moralizatorski przekaz i opiera się na tradycyjnych motywach folklorystycznych. Cechuje ją uniwersalność i ponadczasowość. Na przykład: Baśnie braci Grimm
6. Konwencja groteskowa: zniekształca rzeczywistość, przedstawiając ją w sposób przerysowany i absurdalny. Łączy elementy humorystyczne z tragiką, tworząc dzięki temu unikalny nastrój. Często ukazuje skrywane lęki i obawy ludzkie. Na przykład: Ferdydurke W. Gombrowicz
7. Konwencja oniryczna: Przedstawia świat jako marzenie senne, gdzie granice między jawą a snem są płynne. Dominują nierealne obrazy, surrealizm i nieprzewidywalność. Działy się rzeczy niemożliwe w realnym świecie. Na przykład: Alicja w krainie czarów - Carroll Lewis
8. Konwencja nadrealistyczna (surrealistyczna): skupia się na przedstawieniu podświadomości, łącząc elementy marzeń sennych, przypadkowości i nieracjonalności. Wykorzystuje nielogiczne sekwencje i obrazy, dąży do wyrażenia wewnętrznej rzeczywistości, która jest poza zasięgiem logiki. Na przykład: proza Brunona Schulza, dramaty Witkacego.
9. Konwencja symboliczna: używa symboli, aby przekazać głębsze znaczenie, które często jest ukryte pod powierzchnią tekstu. Symbolika pozwala na wielopoziomowe interpretacje i często dotyczy uniwersalnych tematów ludzkiej egzystencji. Jest ona subtelna, wymaga od czytelnika zaangażowania i zdolności do odczytywania głębszych znaczeń. Na przykład: Wesele Wyspiańskiego
10. Konwencja sentymentalna: skupia się na głębokich uczuciach, emocjach i wrażliwości bohaterów, często prowadząc do introspekcji i refleksji nad ludzkim doświadczeniem. Dzieła sentymentalne mają na celu wywołać silne reakcje emocjonalne u czytelnika, takie jak wzruszenie czy smutek. Przykładem takiej konwencji mogą być utwory Jeana-Jacques`a Rousseau czy powieści Jane Austen.
11. Konwencja poetyki klasycystycznej: odwołuje się antyku - harmonii, równowagi i umiaru. Dzieła klasycystyczne charakteryzują się dbałością o formę, jasność i przejrzystość kompozycji, a także przestrzeganiem określonych reguł i zasad. Przykładem tej konwencji są utwory Moliera, Odprawa posłów greckich Jana Kochanowskiego.