40. Relacje między światem realnym i fantastycznym. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów część II Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst

MATURA 2025 - pełną odpowiedź na wszystkie pytania maturalne znajdziesz w ebooku - 110 odpowiedzi na pytania jawne. Sprawdzam >>

W utworze Adam Mickiewicz tworzy atmosferę tajemnicy i grozy, umiejscawiając akcję w wiejskiej kaplicy blisko cmentarza i używając elementów jak wiatr czy ciemność. Obrzęd dziadów służy jako most między światem realnym a pozaziemskim, umożliwiając komunikację z duszami zmarłych. Kluczową rolę odgrywa postać Guślarza, który działa jako pośrednik między tymi dwoma światami, zdolny nie tylko do przywoływania, ale i odprawiania duchów. Ostateczne nieposłuszeństwo jednego z duchów podkreśla autonomię zaświatowej egzystencji i ograniczenia władzy żyjących nad nią.

Wątki fantastyczne pochodzące z ludowości zostały wykorzystane do stworzenia w „Dziadach” klimatu grozy i tajemniczości. Celem Mickiewicza nie było jednak przerażenie czytelników, a utwierdzenie ich w przekonaniu, że istnieje świat pozagrobowy. Możemy go dostrzec tylko, jeśli będziemy patrzeć na świat oczami duszy. W ten sposób poeta chciał potwierdzić romantyczną ideologię głoszącą, że do poznawania świata potrzebne jest czucie i wiara. Pojawienie się duchów w utworze jest częścią przedstawionej historii, ale posłużyło również do przekazania odbiorcom nauk moralnych. Poeta chciał przedstawić odbiorcom dzieła, na czym polega człowieczeństwo i jak powinni postępować, by dostąpić zbawienia.

Kontekst epoki
W utworach romantycznych fantastyka manifestuje się na trzech głównych płaszczyznach: czasu, miejsca i postaci. Wydarzenia często mają miejsce w nocy, w odludnych lokalizacjach, a bohaterowie są tajemniczymi postaciami bez jasno określonej biografii. Ta fascynacja fantastyką i nadprzyrodzonym była również wpływem szekspiryzmu, odzwierciedlającego zainteresowanie twórców dziełami Williama Szekspira. Tajemniczość i gloryfikacja wyobraźni są zatem charakterystyczne dla literatury epoki romantyzmu, w której elementy baśniowe i fantastyczne nie są odseparowane od rzeczywistości, ale stanowią jej integralną część.

Nawiązania (literatura)

• „Makbet” William Szekspir – sfera fantastyczna w dramacie oddziaływała silnie na wydarzenia i postawy bohaterów ze świata rzeczywistego;
• „Balladyna” Juliusz Słowacki – w utworze świat realny i fantastyczny funkcjonują równolegle i mają na siebie wzajemny wpływ;
• „Wesele” Stanisław Wyspiański – Wyspiański wprowadził do utworu duchy i zjawy, które były widoczne dla realnych bohaterów i mogły z nimi rozmawiać;