W III części „Dziadów” Adama Mickiewicza walka dobra ze złem nosi silne znaczenie symboliczne. Dramat ukazuje ją jako odwieczny konflikt, widoczny zarówno w dążeniu Polski do odzyskania niepodległości, w moralnym konflikcie patriotycznej młodzieży ze zdrajcami narodu, jak i w metafizycznej walce aniołów z diabłami wokół postaci Konrada. W "Wielkiej Improwizacji" Konrad, będący wyrazicielem narodowego buntu, stoi w centrum tego konfliktu. Mickiewicz przedstawia poprzez niego zarówno walkę o wolność narodu, jak i uniwersalny dylemat między wartościami a pokusami, które ciągną człowieka w różne strony.
Kontekst biblijny
Rywalizacja dobra ze złem ta ma swoje korzenie w Biblii. W Księdze Rodzaju, Adam i Ewa, skuszeni przez węża (uważanego za postać Szatana), przekraczają boskie przykazanie, co prowadzi do upadku człowieka. W Nowym Testamencie, postać Jezusa Chrystusa symbolizuje apogeum tej rywalizacji, przeciwstawiając się pokusom Szatana, zwłaszcza podczas swego pobytu na pustyni. Ostateczny triumf dobra nad złem jest ukazany w Apokalipsie św. Jana, gdzie przedstawiona jest końcowa bitwa między Bogiem a Szatanem.
Nawiązania (literatura)
- "Faust" Johannesa Wolfganga Goethego - jest to jedno z najważniejszych dzieł literatury światowej, opowiadające o doktorze Fauście, który zawiera pakt z diabłem w poszukiwaniu prawdy i spełnienia.
- "Mistrz i Małgorzata" Michaiła Bułhakowa- w powieści ta walka ukazana jest w kontekście konfrontacji postaci Wolanda (diabła) z ludźmi w sowieckiej Moskwie oraz w opowieści o Piłacie i Jeszui.
- „Medaliony” Zofia Nałkowska – w opowiadaniu „Przy torze kolejowym” wyraźnie widać jak w realiach II wojny światowej zmienia się hierarchia wartości i pojęcie dobra i zła. Mężczyzna, który zamordował cierpiącą kobietę, tak naprawdę ulżył jej cierpieniom i spełnił jej życzenie, choć decyzja o jej zamordowaniu wymagała od niego wielkiej odwagi;