42. Losy młodzieży polskiej jako temat utworów literackich. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów część III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst

MATURA 2025 - pełną odpowiedź na wszystkie pytania maturalne znajdziesz w ebooku - 110 odpowiedzi na pytania jawne. Sprawdzam >>

Kontekst historyczny i biograficzny
Po upadku powstania listopadowego w 1830 roku, car Mikołaj I wprowadził szereg represji, które głęboko dotknęły życie kulturalne i edukacyjne w Polsce. Najbardziej dotkliwe były zamknięcia Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Wileńskiego, a także liceów w Warszawie i Krzemieńcu. Dodatkowo, liczne zbiory naukowe i kulturowe, w tym około sto tysięcy książek, zostały skonfiskowane i wywiezione do Petersburga. Te wydarzenia były bezpośrednim tłem dla III części "Dziadów" Adama Mickiewicza, który w 1823 roku doświadczył prześladowań ze strony senatora Nowosilcowa. Zainicjowane przez niego represje dotknęły wielu przyjaciół poety, zesłanych na Syberię, co stało się kanwą dla dramatycznych losów postaci w "Dziadach". Mickiewicz skoncentrował się na opisie młodzieży, aby ukazać niesprawiedliwość i okrucieństwo rosyjskiego reżimu oraz wezwać do oporu.

III część Dziadów rozpoczyna się sceną w celi Konrada, gdzie głównym tematem rozmów więźniów są prześladowania polskiej młodzieży przez rosyjskiego zaborcę. Jan Sobolewski, jeden z więźniów, relacjonuje dramatyczne losy dzieci wywożonych na Syberię w kibitkach. Opisuje wychudzone, ogolone na łyso chłopców z ciężkimi łańcuchami na nogach. Wśród nich wyróżnia się Janczewski, który krzyczy "Jeszcze Polska nie zginęła," oraz Wasilewski, który po torturach jest niemal martwy.

Również historie innych bohaterów, jak Cichowski czy Rollison, podkreślają okrucieństwo i bezlitosność władz carskich. Cichowski, mimo pięciu lat tortur i prób złamania przez tajną policję, nie poddaje się, ale zostaje zrujnowanym psychicznie. Rollison, wyczerpany i pozbawiony woli do życia, pada ofiarą Senatorem Nowosilcowa, który zamiast udzielić pomocy, każe go wyrzucić przez okno. Te historie składają się na poruszający obraz systematycznego niszczenia polskiej młodzieży przez reżim carski.

Nawiązania (literatura)

• „Syzyfowe prace” Stefan Żeromski – głównym tematem utworu jest proces rusyfikacji polskiej młodzieży, który był niejako „syzyfową pracą”, czyli skazaną na porażkę ze względu na bunt pokolenia młodych patriotów;
• „Kamienie na szaniec” Aleksander Kamiński – powieść pokazuje tragiczny los młodych ludzi, którym przyszło dorastać w czasie II wojny światowej;
• „Ocalony” Tadeusz Różewicz – podmiot liryczny jest młodym, zagubionym człowiekiem, który nie potrafi odnaleźć się w powojennej rzeczywistości i szuka przewodnika, który przywróci mu wiarę w ludzi i świat;