47. Funkcje snu i widzenia w utworze literackim. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów część III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst

MATURA 2025 - pełną odpowiedź na wszystkie pytania maturalne znajdziesz w ebooku - 110 odpowiedzi na pytania jawne. Sprawdzam >>

W III części "Dziadów" Adama Mickiewicza wątek snu i widzenia jest istotnym elementem analizy psychologicznej i symbolicznej bohaterów. Sny i duchy, które nawiedzały Więźnia, były kluczowe dla jego przemiany w Konrada. Anioły i demony walczące o jego duszę, obietnice wolności i próby, którym poddany został bohater, służą jako metafory jego wewnętrznego konfliktu. Z kolei widzenia Księdza Piotra, obdarzonego darem proroczym, ukazują tragiczne losy Polski i jej narodu, zwiastując ostateczne wyzwolenie i odzyskanie niepodległości.

Sen Ewy i koszmary Senatora Nowosilcowa są kolejnymi przykładami wykorzystania motywu snu do ukazania wewnętrznego życia bohaterów. Ewa, obdarzona pobożną duszą, w snach spotyka się z Matką Boską, podczas gdy Nowosilcow staje w obliczu swoich największych lęków. Wszystkie te elementy oniryczne składają się na bogatą, wielowymiarową paletę znaczeń w utworze, łącząc świat realny z metafizycznym.

Motywy oniryczne w "Dziadach" mają głębokie znaczenie symboliczne, będąc odzwierciedleniem duszy bohaterów i ich wewnętrznej walki. Spełniają także funkcję proroczą, uwydatniają związek między światem realnym a fantastycznym, i stają się narzędziem do analizy psychologicznej postaci. Są one istotnym elementem strukturalnym i tematycznym utworu, podkreślając jego romantyczny charakter i wielowymiarowość.

Kontekst tradycji literackiej
W literaturze, sen często służy jako narzędzie prorocze, podkreślające jego wagę w kontekście tradycji mitologicznej i religijnej. Od snów faraona w Biblii, przez sny bohaterów w mitologii greckiej, aż do romantyzmu, gdzie sen uważany był za bramę do zrozumienia prawd objawionych i zaświatów, motyw ten pełni funkcję komunikatu z wyższych sfer, zapewniającego wskazówki czy ostrzeżenia. Ta rola snu była wykorzystywana w celu ukazania wewnętrznych konfliktów bohaterów, ich przeznaczenia, a nawet jako metafora szerszych procesów historycznych i duchowych.

Nawiązania (literatura)

• „Tren XIX” Jan Kochanowski – dla pogrążonego w żałobie poety sen ukazujący jego matkę trzymającą na rękach zmarłą córeczkę był ukojeniem i sposobem na przywrócenie wiary w Boga i życie pozagrobowe;
• „Makbet” William Szekspir – wprowadzenie do utworu motywu snu, widzeń i zjaw pozwoliło na stworzenie atmosfery grozy. Ponadto ukazywały one stan wewnętrzny i rozterki bohaterów, a sam sen był symbolem spokoju i odpoczynku duszy;
• „Wesele” Stanisław Wyspiański – w dramacie zjawy ukazujące się bohaterom były wyrazem ich skrytych lęków, słabości i marzeń;