Różne oblicza Maryi w Bogurodzicy i Lamencie świętokrzyskim

Bogurodzica oraz Lament świętokrzyski to najbardziej znane wiersze średniowieczne. Oba utwory są pieśniami religijnymi, oba podejmujące tematykę maryjną. Bogurodzica jest utworem wcześniejszym, powstała ok. XIII wieku, Lament pochodzi z wieku XV.

Podstawową różnicą między utworami, warunkującą wszystkie inne jest układ podmiot-adresat, a co za tym idzie sytuacja liryczna. Podmiotem lirycznym Bogurodzicy jest zbiorowość ludzka, adresatem zaś w I zwrotce Maryja, w II – Jezus za pośrednictwem Jana Chrzciciela. Całość utworu ma formę modlitwy. Pierwsza zwrotka to modlitwa skierowana do Matki Bożej z prośbą o wstawiennictwo u Chrystusa w celu wyjednania wiernym obfitych łask. W zwrotce drugiej podmiot liryczny, powołując się na Jana Chrzciciela, zwraca się do Chrystusa, by wysłuchał modlitw wiernych i dał im to, o co proszą – szczęśliwe życie na świecie, a po śmierci możliwość pobytu w raju. Obecność w utworze trzech adresatów – Maryi, Jana Chrzciciela i Chrystusa przypomina wzorzec ikonograficzny, charakterystyczny dla kościoła wschodniego - deesis. Według niego majestatycznie wyobrażony Chrystus - Władca (Gospodzin) występuje w asyście Matki Boskiej i Jana Chrzciciela, którzy pełnią funkcję pośredników między Bogiem a człowiekiem.



Podmiotem lirycznym Lamentu autor uczynił samą Matkę Bożą, utwór ma formę monologu lirycznego stojącej pod krzyżem Maryi, rozpaczającej z powodu śmierci Chrystusa. Adresatami wypowiedzi Maryi są różne osoby. W pierwszej i drugiej strofie Maryja kieruje swoje słowa do słuchających ją ludzi, prosi ich o wysłuchanie i współcierpienie wraz z nią. Zapowiada także treść utworu – będzie to opis dramatu, jaki wydarzył się w Wielki Piątek. Drugim adresatem jest Chrystus, do którego Maryja zwraca się w czułych słowach, będących wyrazem jej chęci dzielenia cierpienia ze swoim synem. Kolejnym adresatem jest Archanioł Gabriel, któremu Maryja robi wyrzuty z powodu niespełnienia się obietnicy o jej szczęściu, jakiej anioł udzielił jej w momencie Zwiastowania. Czwartym adresatem są wszystkie inne matki. Maryja prosi Boga by ten zaoszczędził im cierpienia, jakie stało się jej udziałem. Utwór kończy ponowna apostrofa do Chrystusa, w której Maryja wyraża przekonanie, że nie będzie mieć innego syna poza Nim i że nigdy nie odnajdzie pocieszenia.





strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 - 

  Dowiedz się więcej