Streszczenia i opracowania lektur szkolnych klp klp.pl
Jeden z trzech podstawowych, obok epiki i liryki, rodzajów literackich. Obejmuje utwory mające charakter fabularny (czyli tak jak gatunki epickie), ale zasadniczo przeznaczone do realizacji scenicznej. Co ciekawe, dzieło dramatyczne należy do literatury dopóki pozostaje tekstem. W swojej realizacji widowiskowej zaczyna należeć już do sztuki teatru.

Jak rozpoznać dramat?


Utwory dramatyczne wyróżniają się na tle epickich i lirycznych nie tylko przeznaczeniem, ale i samą budową.

Dobrze wiedzieć
Konstrukcja dramatu opiera się na dialogach, monologach oraz bezpośrednich zwrotach do publiczności/ czytelników (tzw. parabaza).
Obecne są didaskalia czyli „tekst poboczny”, niewygłaszany przez bohaterów (są to wskazówki piszącego dla czytelników i wystawiających dramat. Didaskalia dotyczą wyglądu bohaterów, ruchu scenicznego, samej scenografii, oświetlenia. Zwykle zapisane są innym krojem lub kolorem pisma).


Dramaty posiadają jasny podział na akty, sceny i odsłony.

Świat przedstawiony w utworach dramatycznych


Możemy wyróżnić kilka podstawowych cech, chociaż należy pamiętać, że dramatopisarze często grają z klasyczną konwencją.
1. Wyraziście zarysowana akcja – w tradycyjnych gatunkach przechodzi przez 5 faz: ekspozycja – rozwinięcie – punkt kulminacyjny – perypetie – rozwiązanie.
2. Szczególna rola konfliktu i intrygi.
3. Jednowątkowy przebieg zdarzeń.
4. Silna kondensacja czasu fabuły oraz ograniczenie miejsca akcji.

Rygory określające kompozycję dramatu różnią się w zależności od epoki. Najsłynniejsza, a zarazem najbardziej wymagająca, zasada wywodzi się ze starożytności. Jest to zasada trzech jedności (akcji, miejsca, czasu).

Najważniejsze gatunki dramatyczne i przykłady


1) Tragedia: najstarszy gatunek dramatu stworzony w antycznej Grecji. Pisany według ściśle określonych reguł (zasada trzech jedności, zasada decorum, o losach bohaterów decydowało przeznaczenie). Przykłady: Antygona, Król Edyp Sofoklesa.

2) Komedia: pogodna i żartobliwa, charakteryzująca się dynamiczną akcją i pomyślnym rozwiązaniem dla bohaterów. Przykłady: Skąpiec, Świętoszek Moliera, Zemsta, Śluby panieńskie A. Fredry.

3) Dramat romantyczny: łamie reguły dramatu klasycznego, wzorując się na dramatach Szekspirowskich. Odrzuca zasadę trzech jedności, zasadę decorum, chętnie czerpie z innych gatunków. W dramacie romantycznym odnajdziemy postacie fantastyczne, elementy liryki i epiki. Przykłady: Faust J.W. Goethego, Dziady A. Mickiewicza, Kordian J. Słowackiego, Nie-boska komedia I. Krasińskiego.

4) Dramat groteskowy: kolejny gatunek, który burzy klasyczną koncepcję dramatu; jest gatunkiem nowoczesnym, typowym dla XX wieku; nie obowiązują w nim żadne podstawowe zasady komponowania dramatu, np. nie ma podziału na akty i sceny, akcja nie posuwa się naprzód. Gatunek korzysta z groteski, nonsensu, parodii. Przykłady: Czekając na Godota S. Becketta, Lekcja E. Ionesco, Iwona księżniczka Burgunda W. Gombrowicza, Kartoteka T. Różewicza, Tango S. Mrożka.

4) Opera: widowisko słowno-muzyczne; składa się z arii (solowych występów wokalnych), partii chóralnych, występów orkiestrowych, ale też epizodów tanecznych. Przykłady: Halka S. Moniuszki, Czarodziejski flet W.A. Mozarta, Carmen G. Bizeta.



Polecasz ten artykuł?TAK NIEUdostępnij






  Dowiedz się więcej
1  Metafora, definicja, przykłady, test
2  Antonimy, czyli przeciwieństwa się przyciągają
3  Inwokacja – zwrot (nie tylko) do Litwy…