Co to są oboczności lub tematy oboczne?

Czasownik składa się z tematu oraz końcówki. Temat nie podlega odmianie i jest stałą częścią wyrazu. Z kolei końcówka się odmienia.

Przykład: czasownik liczyć.
Część licz- jest tematem. Wygląda identycznie dla każdej osoby, niezależnie od tego, czy to ja licz-ę owce, bo nie mogę zasnąć, ty licz-ysz tylko na siebie, czy ona będzie licz-yć na palcach wynik mnożenia. Zauważ jednak, że końcówka zmienia się w zależności od osoby:

Liczba pojedyncza
(ja) licz-ę
(ty) licz-ysz
(on, ona, ono): licz-y

Liczba mnoga
(my) licz-ymy
(wy) licz-ycie
(oni, one) licz-ą

Wydaje się proste, prawda? W końcu dokładnie tak odmieniają się czasowniki, marz-yć, słuch-ać, dąs-ać, ką-sać czy plą-sać. Ale nie zawsze tak jest. Co na przykład z czasownikiem piec? W końcu ty pieczesz, ale ja już piekę:

Liczba pojedyncza
(ja) piekę
(ty) pieczesz
(on, ona, ono): piecze

Liczba mnoga
(my) pieczemy
(wy) pieczecie
(oni, one) pieką

Jeżeli w pierwszej osobie liczby pojedynczej oraz trzeciej osobie liczby mnogiej cz zamienia się w k, mówimy o oboczności. Obocznością będzie również zamiana na przykład o na e (niosę -> niesiesz). Wszędzie tam, gdzie poza końcówką odmianie podlega również temat czasownika, występuje oboczność, a taki temat nazywamy tematem obocznym.

  Dowiedz się więcej