klp.plCzym jest opowiadanie?
Opowiadanie to krótki utwór prozaiczny, o prostej, najczęściej jednowątkowej fabule, charakteryzujący się swobodą kompozycyjną, epizodycznością fabuły, obecnością dygresji, partii opisowych i refleksyjnych, eksponowaniem osoby narratora i okoliczności towarzyszących narracji. Jest to podstawowa forma wypowiedzi narracyjnej, przedstawiająca narastanie w czasie toku zdarzeń i wyznaczająca dynamiczny aspekt świata przedstawionego w utworze epickim.
Opowiadanie ze względu na swą prostotę, swobodę kreowania świata przedstawionego oraz możliwość wzbogacenia narracji o różne elementy (opis, charakterystykę postaci, dialog) jest uznawane za jedną z najłatwiejszych form wypowiedzi pisemnej. Można wyróżnić kilka rodzajów opowiadań, lecz w szkole wykorzystywane są najczęściej trzy:
Opowiadanie odtwórcze
– ma na celu odtworzenie wydarzeń, przedstawionych w danej lekturze, spektaklu teatralnym, filmie. Wymaga od ucznia znajomości dzieła i ogranicza możliwość kreowania świata przedstawionego w opowiadaniu wyłącznie do elementów, występujących w pierwowzorze. Uczeń nie może wprowadzać dodatkowych wątków, zdarzeń czy też postaci, które znacząco zniekształciłyby fabułę dzieła czy też kreację bohaterów, lecz sam decyduje, w jaki sposób wykorzysta akcję dzieła i wątki poboczne.Opowiadanie twórcze
– polega na samodzielnej kreacji świata przedstawionego w opowiadaniu, a uczeń może wykorzystać własne doświadczenia, emocje i przeżycia bądź też stworzyć fabułę, opierając się na własnych wyobrażeniach i fantazji. Opowiadanie twórcze może przedstawiać dalsze dzieje bohaterów, znanych z innych dzieł literackich albo być zupełną fikcją.Opowiadanie z dialogiem
– polega na wzbogaceniu toku narracji rozmową bohaterów bądź też monologiem jednej z postaci. Dialog można wprowadzić poprzez przytoczenie rozmowy bohaterów w oryginalnym brzmieniu, zrelacjonowanie jej przebiegu przez narratora (narrator streszcza rozmowę), a także poprzez odtworzenie monologu wewnętrznego bohatera (narrator wiernie przekazuje jego myśli i doznania). Opowiadanie z dialogiem wymaga więc od ucznia umiejętności wprowadzania partii dialogowych i znajomości słownictwa, umożliwiającego wykorzystanie mowy niezależnej, zależnej i pozornie zależnej.Wyznaczniki dobrego opowiadania
- Fabuła opowiadania powinna być jednowątkowa (skupiona wokół jednej postaci bądź kilku, wyodrębnionych ze względu na rodzaj wiążących ich relacji), prosta i epizodyczna (obejmująca jedno zdarzenie lub sytuację).
- Wydarzenia powinny być uporządkowane chronologicznie, tworząc ciąg przyczynowo-skutkowy.
- Narracja powinna być prowadzona w formie bezosobowej lub w pierwszej osobie liczby pojedynczej.
- Opowiadanie powinno być napisane w czasie przeszłym, co podkreśla dystans czasowy między czasem opisywanym a czasem narracji.
- Opowiadanie powinno eksponować okoliczności, towarzyszące narracji, a więc stosunek narratora do zdarzeń i bohaterów.
- Fabuła opowiadania powinna być wzbogacona o fragmenty opisowe (opis miejsc, bohaterów, zjawisk), refleksyjne (przemyślenia narratora) oraz dygresje.
- Język opowiadania powinien być barwny, dynamiczny, plastyczny, wykorzystujący różne środki stylistyczne oraz zindywidualizowany (kreując postacie, należące do różnych środowisk można wykorzystać elementy gwary, żargonu).
- Opowiadanie powinno zaciekawić i zaintrygować odbiorcę, kończąc się zaskakującą dla niego puentą.
Kompozycja opowiadania
W opowiadaniu można wyróżnić trzy części:
Wstęp
Wstęp to nic innego jak wprowadzenie do opowiadania, czyli przybliżenie okoliczności, w których rozpoczyna się nasza historia, przedstawienie tła (poprzez opis miejsca, krajobrazu) oraz bohaterów, uczestniczących w akcji opowiadania. Rozpoczęcie opowiadania jest najtrudniejszym etapem procesu twórczego – jeśli autorowi zależy na uwadze odbiorcy, wstęp musi w znacznym stopniu zainteresować czytelnika i zachęcić go do przeczytania dalszego ciągu opowiadania.
strona: - 1 - - 2 - - 3 -
Autor: