Reformacja

Spór natury teologicznej szybko przerodził się w spór polityczny, w czasie którego część książąt niemieckich opowiedziała się po stronie Lutra, pozostała zaś część po stronie Kościoła. Zapoczątkowało to epokę wojen religijnych, trwających prawie cały XVI wiek. Dowodzi to w zasadzie, że ruch reformacyjny pozostawał w sprzeczności z humanizmem odrodzeniowym. Osiągnięciem humanizmu było rozwiązywanie sporów na drodze intelektualnej i estetycznej. Natomiast wojny religijne kontrastowały z odrodzeniowym laicyzmem i sztuką.

Zarówno reformacja, jak i humanizm renesansowy, przyczyniły się do rozwoju kultur narodowych. Ruch Lutra obalił zależności hierarchiczne w społeczeństwach oraz między państwami a Kościołem. Natomiast myśl antropologiczna epoki nadawała nowy sens tradycji narodowej, rozkwitłej obok wpływów Rzymu.

Luter oddzielił tradycję od prawd objawionych. Uważał, że należy skupić się na wzorze pierwotnego chrześcijaństwa i oryginalnych pism, odrzucając naleciałości tradycji zinstytucjonalizowanego Kościoła. Tradycja obejmowała nauki ojców Kościoła, dekrety papieży, postanowienia soborów. Protestanci sprzeciwili się bogactwu, wykwintności, zbytniej roli władzy w Kościele katolickim. Odrzucili kapłaństwo jako sakrament (dlatego księża wyznań protestanckich mogą zakładać rodziny). Rewolucja teologiczna Lutra polegała na stworzeniu teologii ludzkiej jednostki, zanegowaniu wszelkiego charyzmatu i różnic hierarchicznych pomiędzy ludźmi. Była to wiara, w której każdy człowiek mógł bezpośrednio obcować z Bogiem.

Luter dał początek przekładom Biblii na języki narodowe. W 1522 r. wydał Nowy Testament, a w 1534 – całość Biblii w języku niemieckim. Księga ta, napisana w dialekcie górnoniemieckim stała się zalążkiem niemieckiego języka literackiego.
Z reformacją związany jest również Jan Kalwin, Szwajcar działający we Francji, który do poglądów głoszonych przez Lutra dodał doktrynę o predestynacji. Oznaczała ona, iż Bóg z góry wie, kto z ludzi będzie zbawiony, a kto potępiony. Stąd też wszelkie wysiłki człowieka dążącego do zbawienia nie mają w gruncie rzeczy sensu. Teza taka zakładała odrzucenie twierdzenia o wolności człowieka. Odłam Kościoła kalwińskiego nazywany jest też ewangelicko-reformowanym. W Anglii natomiast głową Kościoła na mocy aktu supremacyjnego z 1534 r. był król. Anglikanie stosowali ostre represje wobec katolików (świadczy o tym m.in. ścięcie Thomasa Moore’a, autora Utopii), ale ich wiara była podobna do protestantyzmu kalwińskiego.

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 - 

  Dowiedz się więcej