Streszczenia i opracowania lektur szkolnych klp klp.pl Lektury Analizy i interpretacje Motywy literackie Epoki ☰
Renesans jest epoką otwierającą czasy nowożytne. Przepaść między „starą” a „nową” kulturą europejską jest wielka, ponieważ na przełomie XV/XVI wieku we Włoszech, a w XVI wieku w innych częściach kontynentu, zmieniło się całkowicie myślenie człowieka, jego podejście do sztuki i tradycji filozoficznej i literackiej. Oczywiście przemiany te nie nastąpiły z dnia na dzień. Przełom idei jest procesem, na który składają się wydarzenia historyczne, sytuacja polityczna, zjawiska społeczne.


Odrodzenie to przede wszystkim epoka wielkich indywidualności. Każdy, kto czuł w sobie przypływ talentu, rozwijał go wszechstronnie. Człowiek nie był zorientowany na jedną dyscyplinę, bardzo często pełnił wiele funkcji: zawodowych, społecznych, politycznych, artystycznych. Najlepszym przykładem mogą być Leonardo da Vinci i Michał Anioł, którzy interesowali się nauką, techniką, rozmaitymi dziedzinami sztuki i filozofią. Renesans zrodził wielu geniuszy, których osiągnięcia do dziś wzbudzają szacunek i podziw, gdyż znajdują praktyczne zastosowania.

Odrodzenie się człowieka w Renesansie polegało na odrzuceniu ideałów średniowiecznej ascezy, zanegowaniu scholastyki i średniowiecznego systemu gradualnego (hierarchii bytów od najniższych po uduchowione). Nowa epoka podkreślała niezwykłą godność każdego człowieka, wartości życia ziemskiego. Z tak rozumianą wartością życia doczesnego wiązała się ciekawość świata i chęć jego odkrywania. Było to olbrzymie pole, które dopiero należało odkryć i zbadać. Stąd też XV i XVI wiek to czas wielkich odkryć geograficznych i podróży naukowych. Renesans to również okres odrodzenia nauki i sztuki. Pojawił się druk, który zrewolucjonizował całą epokę, myślenie o świecie oraz przekaz informacji. Książki, które dotąd były prawie niedostępne i nieosiągalne ze względu na ich cenę, stały się dobrem powszechnym. Wydarzenie to wpłynęło na szybkość przekazu idei i myśli. Nie można również zapominać, iż Renesans jest czasem, w którym obficie korzystano z dorobku antycznego, w którym się do niego odwoływano i stawiano go za wzór. Średniowiecze nie otaczało starożytnych zabytków szczególną czcią, a myśl antyczna była jedynie zbiorem mądrych zdań. Renesans nadał Antykowi nowy sens. Antyk stał się więc kryterium oceny dorobku renesansowego, kanonem piękna w sztuce i filozofii. Bardzo popularne stało się hasło powrotu do źródeł – czyli ad fontes. Zdaniem badaczy epoki na narodziny Renesansu wpływ miały również m.in. kryzys papiestwa, rozluźnienie więzi łączących papiestwo z cesarstwem, rozwój miast, handlu i rzemiosła. Ponadto Odrodzenie miało miejsce tylko w łacińskiej części Europy. W Bizancjum i krajach prawosławnych przełom renesansowy nie nastąpił.

Reformację i humanizm uważa się za dwa najważniejsze prądy renesansowe. Na przykład w Niemczech większą rolę odegrała reformacja, natomiast we Włoszech czy Hiszpanii – humanizm. Jednak nie da się wyznaczyć ostrych granic między tymi zjawiskami, które przenikały się, zwalczały, napędzały wzajemnie.

Renesans pozostał epoką, w której dominowała jeszcze łacina. Był to uniwersalny język, którym posługiwała się wykształcona Europa. Renesansowa łacina była jednak bardziej przejrzysta od średniowiecznej, odzyskała swój starożytny blask i piękno. Wielu pisarzy było już wówczas twórcami dwujęzycznymi – rozwijały się tym samym literatury i języki narodowe.

Bibliografia


OPRACOWANIA OGÓLNE:
1. Wanda Markowska, Literatura polska epoki Odrodzenia, Wiedza Powszechna, Warszawa 1956.
2. Janusz Pelc, Europejskość i polskość literatury naszego renesansu, Czytelnik, Warszawa 1984
3. Jerzy Ziomek, Literatura Odrodzenia, PWN, Warszawa 1987
4. Jerzy Ziomek, Renesans, PWN, Warszawa 1973


OPRACOWANIA POSZCZEGÓLNYCH UTWORÓW:
Francesco Petrarca, Sonety do Laury:
1. Jalu Kurek, Od tłumacza, w: Francesco Petrarca, Sonety do Laury, wybór, przekład i przedmowa Jalu Kurek, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1975.
2. Halina Kralowa, Historia literatury włoskiej, t.1, pod red. P. Salwy, „Semper”, Warszawa 1997.

Mapa serwisu: