Bogurodzica jako zabytek języka polskiego - rodzaje archaizmów, objaśnienia

zwolena – Ten wyraz interpretuje się albo jako wybrana, albo mająca cześć. Na poprawność pierwszej interpretacji wskazuje pokrewieństwo z takimi słowami jak dozwolić, pozwolić, przyzwolić, zezwolić.

zyszczy – Jest to czasownik w rozkaźniku, oznaczający pozyskaj.

spuści – Kolejny rozkaźnik, oznaczający przychyl, uczyń przychylnym. Oba rozkaźniki reprezentują starsze formy, zakończone na -y, -i. W Bogurodzicy występują także nowsze formy rozkaźnika, zakończone na spółgłoskę (usłysz, słysz, napełń).

II zwrotka:

dziela – dla. Twego dziela – dla twego. Jest to staropolski szyk – wtedy słowo dziela występowało po wyrazie rządzonym. Krzciciela – dzisiejsze Chrzciciela, a więc k przeszło w ch. Twego dziela Krzciciela – dla twojego Chrzciciela, za sprawą twojego Chrzciciela (św. Jana Chrzciciela).

bożycze – W mianowniku bożyc, staropolska forma wyrażenia Boży syn, syn Boga, utworzona analogicznie jak księżyc (kiedyś oznaczający syna księcia), starościc.

raczy – Racz.

jąż – którą.

jegoż – czego, o co.

zbożny - dostatni lub pobożny

przebyt - bytowanie, przebywanie,

„Przełożony” na współczesny język tekst Bogurodzicy może wyglądać np. tak:
Matko Boga, dziewico, sławiona ze względu na Boga Maryjo,
Przez Twojego syna Pana matko wybrana, Maryjo! /
U Twego syna Pana matko mająca uznanie, cześć, Maryjo!
Pozyskaj (go) nam, uczyń (go) nam przychylnym!
Panie, zmiłuj się.

Ze względu na Jana Chrzciciela, Synu Boga,
Usłysz głosy, napełnij myśli ludzkie.
Słysz modlitwę, którą zanosimy
I racz dać, o co prosimy:
A mianowicie na świecie dostatni/ pobożny pobyt,
Po życiu przebywanie w raju.
Panie, zmiłuj się.

strona:   - 1 -  - 2 - 

  Dowiedz się więcej