Dwanascie prac Herkulesa

Agata Christie należy do najpoczytniejszych autorów powieści i opowiadań na świecie. Jej utwory kryminalne ustępują jedynie liczbie wydań Biblii i dzieł Szekspira. Autorka stworzyła nieśmiertelne postaci detektywów, takich jak Herkules Poirot czy panna Marple. Mimo iż dzieła detektywistyczne należą do literatury popularnej, masowej, dzięki kunsztowi i erudycji udało się autorce stworzyć literaturę po którą czytelnicy wciąż sięgają na wszystkich kontynentach.

„Dwanaście prac Herkulesa” to zbiór opowiadań, w których główną rolę odgrywa belgijski detektyw Herkules Poirot. Poszczególne utwory łączy fakt podjęcia przez słynnego Belga wyzwania, jakim jest rozwiązanie dwunastu zagadek kryminalnych, których podstawą będą antyczne prace Herkulesa. W umiejętny sposób autorka łączy starożytny mit o dzielnym herosie ze współczesną pracą detektywa. Dzięki temu powstało dwanaście trzymających w napięciu opowiadań, z których każde może stanowić integralną opowieść.

Podczas rozwiązywania kolejnych spraw kryminalnych główny bohater ujawnia swe niezwykłe dedukcyjne i analityczne cechy, dzięki czemu udaje mu się rozwiązać skomplikowane zagadki, a nieraz doprowadzić do uniknięcia oszustwa lub zbrodni.

Dwanaście prac Herkulesa - znaczenie tytułu

Powieść „Dwanaście prac Herkulesa” składa się z dwunastu rozdziałów, każdy z nich nosi tytuł kolejnej pracy Herkulesa, zgodnie z wiedzą z mitologii. Jest to zatem czytelna aluzja literacka, która pokazuje jak wieloznaczne i wciąż aktualne są starożytne mity. Pokazują niezmienne sytuacje i wracają w nowych odsłonach będąc wykorzystywane przez współczesnych autorów.

Głównym bohaterem powieści jest belgijski detektyw Herkules Poirot, który pod koniec swojej kariery (zainspirowany rozmową na temat nadawania imion z zaprzyjaźnionym znawcą literatury klasycznej – doktorem Burtonem) postanawia wykonać, podobnie jak starożytny Herkules, dwanaście prac. Poirot ma zamiar podjąć się tylko tych zleceń, które go zainspirują: będą to prace natchnione, „artystyczne”, odwołujące się do symboliki mitu o Herkulesie. Sam bohater wspomina o tym w słowach: „Jeszcze raz należy wykonać dwanaście prac Herkulesa... współczesnego Herkulesa. Dowcipny koncept, a i zabawny! Zanim wycofa się ostatecznie, podejmie się dwunastu spraw, ni mniej, ni więcej. Powinny to być sprawy wybrane specjalnie pod kątem związku z dwunastoma pracami starożytnego Herkulesa. Tak, to będzie nie tylko zabawne... będzie to dzieło natchnione, ba – artystyczne.(...) Nie zamierzał zbyt wiernie naśladować swojego pierwowzoru. Obejdzie się bez kobiet, koszul Dejaniry... prace i tylko prace.”.

Poirot nie miał dobrej orientacji w kulturze antycznej. Rozmowa z doktorem Burtonem skłoniła go do sprawdzenia, kim jest mitologiczny Herkules. Pierwotnie nie wie o nim prawie nic, chociaż nosi jego imię. Po wstępnych studiach, Herkules dla Poirota to jedynie wielki, osiłek o niewielkiej inteligencji oraz zbrodniczych skłonnościach, o które słynny detektyw oskarża większość mitologicznych postaci. Poirot uważa się za lepszego od mitologicznego herosa, jest wręcz zniesmaczony greckimi ideałami. Według Poirota jedyną rzeczą, jaka może go łączyć z Herkulesem, jest uwalnianie świata od chwastów, czyli zła, przestępców; jego prace mają być pracami na miarę współczesnego człowieka, dlatego choć do mitologii odnosi się z dystansem, to jednak decyduje się wykonać dwanaście prac Herkulesa nadając każdej kolejnej znaczenie tożsame z przekazem starożytnym.

Dwanaście prac Herkulesa - narracja i kompozycja

Utwory ze zbioru „Dwanaście prac Herkulesa” należą do epiki – to dwanaście opowiadań detektywistycznych należących do literatury fabularnej. Są to teksty niewielkich rozmiarów, których fabuła skupia się wokół przestępstwa. Głównym bohaterem jest detektyw – Herkules Poirot, który dzięki swojemu intelektowi, doświadczeniu i znajomości ludzi rozwiązuje zawiłe sprawy kryminalne.

„Dwanaście prac Herkulesa” to cykl dwunastu opowiadań poprzedzonych „Wprowadzeniem”, które przybliża genezę utworu i stanowi wstęp do serii historii z Poirotem w roli głównej. Każde z opowiadań kryje oddzielną historię, zagadkę, problem do rozwiązania. Zazwyczaj to sprawy kryminalne, związane z przestępstwami, jednak są takie jak „Łania kerynejska”, w których rolą Poirota jest odnalezienie zaginionej tancerki. Główny kompozycyjny schemat realizuje się w trzech kolejnych etapach. Pierwszym jest prośba od klienta i podjęcie działań przez detektywa, następnie trwa śledztwo podczas którego odbywają się przesłuchania, wywiady, analizy faktów, tekst kończy rozwiązanie zagadki, najczęściej połączone ze wskazaniem przestępcy. Dwoma wyjątkami od tej zasady są utwory „Ptaki stymfalijskie” oraz „Pojmanie Cerbera”.

Narracja utworów występuje w trzeciej osobie. Narrator nie należy do świata przedstawionego. Ocenia sytuacje i zdarzenia z punktu widzenia postaci, prezentując pośrednio ich uczucia i przeżycia (narracja personalna).

Dwanaście prac Herkulesa - język

Książki Agathy Christie są napisane prostym, przystępnym oraz rzeczowym językiem. Nawet charakterystyka postaci jest nierzadko skąpa. Bo o intrygę kryminalną tu chodzi. O fałszywe tropy, suspens, podteksty i grę pozorów. Język „Dwunastu prac Herkulesa” jest tożsamy z całą twórczością Królowej Kryminałów, której wydania książek swą popularnością ustępują jedynie Biblii i dziełom Szekspira. To przede wszystkim język charakterystyczny dla literatury popularnej, do której zaliczymy powieść detektywistyczną. W swych opowiadaniach Christie bez przegadania, bez niepotrzebnych wątków oferuje czytelnikowi pełne napięcia, dynamiczne historie, w których mnożą się pytania i podejrzenia. Zaskakujący, wyborny finał każdej z opowieści gwarantuje nam niejedną niespodziankę!

Teksty opowiadań Christie wykorzystują formę języka mówionego – w narracjach oraz dialogach. Pozwala to na zbudowanie konkretnych sytuacji i obecność odbiorcy. Słownictwo często jest potoczne, odwołujące się do powszechnych rzeczy (np. „cholerna pijawka”, „wybałuszać oczy”, „owijać w bawełnę”). Frazeologia wypowiedzi autorki dąży do skrótowości i ekspresywności. Uwypuklają to elementy pozajęzykowe, które dodatkowo wprowadzają skrótowość, eliptyczność wypowiedzi, takie jak wielokropki. Niedopowiedzenia, zawieszenia wypowiedzi budują napięcie i każą czekać na odkrycie prawdziwego sprawcy do końca tekstu.

Język Agaty Christie nie jest również pozbawiony humoru. Śmieszy zarówno komizm postaci – często przerysowanie cech głównego bohatera, który dzięki temu staje się postacią wyrazistą, ekscentryczną o wielkim ego. Komizm słowny odnajdziemy w wypowiedziach Herkulesa Poirota. Przykład można znaleźć w opowiadaniu „Stajnie Augiasza”, gdy bohater kpi z polityków: „Wiedział jasno, że człowiek ten usiłuje mu coś powiedzieć, lecz równie jasno wiedział, że utracił on zdolność prostego wysławiania się. Słowa stały się dla niego narzędziem do ukrywania faktów, a nie ich ujawniania. Przejawiał niemałą biegłość w sztuce władania użytecznymi frazesami - to znaczy w posługiwaniu się zwrotami, które wprawdzie miło wpadają ucho, ale dokładnie nic nie znaczą.”. Podobnie w tekście „Lew z Nemei” można znaleźć złośliwy, uszczypliwy, ale zabawny styl oceny większości ludzi w oczach Belga: „– Nie bała się pani, że może wpaść pod samochód?
– Ależ nie, panie Poirot, August świetnie potrafi sam chodzić po ulicach. Wytresowałam go bardzo starannie. Zrozumiał nawet zasady ruchu na ulicach jednokierunkowych.
– W takim razie – oświadczył Herkules Poirot – jest mądrzejszy od większości ludzi!”

Agatha Christie - biografia

Agatha Christie (właściwie) Agatha Mary Clarissa Miller urodziła się 5 września 1890 roku, w Torquay w Anglii. Agatha była trzecim dzieckiem Clary i Fryderyka Millerów. Jej ojciec umarł, kiedy miała 11 lat. Po tym wydarzeniu podejmowała nauki na różnych pensjach w Paryżu, zdobywała tradycyjne wykształcenie, uczyła się śpiewu, muzyki i rysunku. W roku 1909 podejmuje studia muzyczne we Francji, wkrótce podejmuje pierwszą próbę literacką. Niestety podróże po świecie i małżeństwo powodują, że jej kolejna książka powstaje dopiero po przeprowadzce do Londynu.

W 1914 roku wyszła za mąż za pułkownika Archibalda Christie, lotnika w Royal Flying Corps. Jej pierwsza powieść, „Tajemnicza historia w Styles”, została opublikowana w 1920 roku. Wówczas już stworzyła postać jednego z jej najbardziej znanych bohaterów, belgijskiego detektywa Herkules Poirot. Wkrótce Christie stała się najlepiej sprzedającym się pisarzem powieści kryminalnych na świecie.

W 1922 roku pisarka wraz z mężem wyjechała w podróż dookoła świata. W grudniu 1926 roku wskutek złej sytuacji rodzinnej, śmierci matki i kłótni z mężem, zniknęła na dziesięć dni. Dwa lata później państwo Christie wzięli rozwód, a Agatha wyjechała na Wyspy Kanaryjskie. Niedługo potem pisarka udała się w samotną podróż na Bliski Wschód słynnym Orient Expressem. Owocem tych wojaży była powieść „Morderstwo w Orient Expressie”. Na Bliskim Wschodzie Agatha Christie poznała młodszego o 14 lat archeologa Maxa Mallowana, którego wkrótce poślubiła. Wraz z drugim mężem wyjeżdżała na wykopaliska do Iraku i Syrii. Sceneria ta stała się tłem wielu jej opowiadań i powieści. Podczas II wojny światowej zgłosiła się na ochotnika do pracy w przyszpitalnej aptece (jako technik farmaceutyczny – stąd znajomość trucizn). W tym czasie pisarka opublikowała antynazistowski utwór „N czy M”.

W 1947 r. Christie została poproszona przez królową matkę o napisanie słuchowiska radiowego „Trzy ślepe myszki”. W 1950 r. przyjęto ją do Londyńskiej Akademii Nauk. Niedługo później dostała w Stanach Zjednoczonych główną nagrodę dla najlepszego pisarza literatury detektywistycznej. Od 1958 roku Agatha Christie przewodniczyła Klubowi Detektywów, stowarzyszeniu autorów kryminałów, którego członkiem została 28 lat wcześniej. W 1971 roku królowa Elżbieta II nadała Agacie Christie tytuł Damy Komandora Najwspanialszego Orderu Imperium Brytyjskiego. W 1975 roku pisarka wydała ostatnią powieść o przygodach detektywa Herkulesa Poirota, „Kurtynę”.

Christie napisała ponad osiemdziesiąt powieści i zbiorów opowiadań, głównym bohaterem większości z nich był detektyw Poirot lub inni znani detektywi autorki, jak panna Marple. Jej utwory znane były z przełamywania konwencji opowiadań detektywistycznych (stworzonych przez Arthura Allana Poe i kontynuowanych przez Artura Conan Doyle'a) i zaskakujących i wcześniej niespotykanych w kryminałach rozwiązań, np. „Zabójstwo Rogera Ackroyda” czy „Morderstwo w Orient Expressie”.

Według badań UNESCO lepiej od książek Agaty Christie sprzedawały się tylko Biblia i dzieła Szekspira. Wiele z jej powieści doczekało się ekranizacji: „Morderstwo w Orient Expressie”, „Śmierć na Nilu”, „4.50 z Paddington”. W oparciu o jej książki powstały scenariusze licznych seriali telewizyjnych i słuchowisk radiowych. Powieści obyczajowe wydawała pod pseudonimem Mary Westmacott. Autorka stworzyła również cztery dzieła literatury faktu i czternaście sztuk teatralnych. Oparta na jej utworze sztuka „Pułapka na myszy” jest najdłużej bez przerw wystawianą sztukę na świecie (premiera odbyła się w 1952 roku i jest wystawiana do dziś).
Agatha Christie zmarła w Wallingford w hrabstwie Oxfordshire 12 stycznia 1976 roku.

Mapa serwisu:

Dwanaście prac Herkulesa - opracowanie