Losy mistrza i Małgorzaty

Wbrew tytułowi powieści wątek miłosny nie jest najważniejszy w utworze. Para kochanków weszła do powieści z opóźnieniem, wtedy, kiedy Bułhakow uświadomił sobie, że Mistrz i Małgorzata nie będzie tylko jedną z jego powieści, ale dziełem, które zamknie wszystko – cały jego dotychczasowy dorobek pisarski.

Mistrz jest postacią niejednoznaczną. Chce nieść ludziom swoją prawdę, ale zostaje wyśmiany, oczerniony, uwięziony i skazany na cierpienie. Podobnie jak Jeszua, umierając, odradza się do nowego istnienia. Natomiast paląc swój rękopis i sprzeniewierzając się temu powołaniu jest także Piłatem. Ma też w sobie coś z Fausta – ale jest Faustem słabym. To nie on, ale Małgorzata spiskuje z diabłem, walcząc o jego, Mistrza, ocalenie. Postać Małgorzaty jest hołdem dla kobiety-Rosjanki, która dla ukochanego zapuszcza się, gdy trzeba, aż na samo dno piekła. Ale tradycja zostaje odwrócona – oddanie się Małgorzaty diabłu powinno przynieść jej mękę, rozterkę, widmo potępienia. Tymczasem nie następuje absolutnie nic, i Bułkakow to wyraźnie podkreśla na kartach powieści. Ma to dwie przyczyny: po pierwsze, Małgorzata jest niejako „opancerzona” miłością i szatan nie jest w stanie nic jej zrobić, po drugie, sam szatan okazuje się być postacią nieszkodliwą.

Miłość dwojga bohaterów jest siłą pierwotną, ogromną i porażającą. Nic nie jest w stanie jej zniszczyć. Jest dla nich wartością podstawową, taką, która nadaje sens wszystkiemu innemu. Szczytem szczęścia jest dla nich przebywanie ze sobą, możliwość wzajemnego cieszenia się swoją obecnością.

  Dowiedz się więcej