Pierwszoplanową postacią uczynił autor siedemnastoletniego Adasia Cisowskiego – chłopca szczerego, wesołego, niezwykle rezolutnego, o bystrym umyśle, który z łatwością rozwiązuje trudne zagadki i nie boi się nowych wyzwań. Makuszyński doskonale i barwnie zarysował sylwetki swoich bohaterów: roztargnionego i dobrodusznego profesora Gąsowskiego, pięknej Wandy o fiołkowych oczach i jej ojca – szalonego matematyka Iwa, który swym tubalnym głosem wzbudza respekt i grozę. Akcja powieści, której głównym wątkiem jest poszukiwanie ukrytego w 1813 roku skarbu, jest wartka, ciekawa, zaskakująca nagłymi zwrotami i niebezpiecznymi wydarzeniami. Wszak przeciwnikami Adasia są dwaj złodzieje, którzy, by zdobyć skarb posuwają się do uwięzienia chłopca. Cisowski z uporem dąży do rozwiązania zagadki, odkrywa kolejne wskazówki, by wreszcie udowodnić, że w pełni zasługuje na miano szatana, które nadał mu profesor historii. Co więcej, przeżywa również miłość i wszystko wskazuje na to, że śliczna Wanda darzy go szczerymi uczuciami.
Powieść kryminalno-detektywistyczna Makuszyńskiego jest pełna uroku, humoru, komizmu słownego i sytuacyjnego. Posiada także walory wychowawcze, umiejętnie wpisane w charakterystykę bohaterów i w ideę zwycięskiej walki dobra ze złem. To czyni z niej utwór o ponadczasowej wymowie i decydująco wpływa na jej niesłabnącą popularność wśród młodzieży.