Obraz lagrów w opowiadaniach Borowskiego

Tom „Pożegnanie z Marią” Tadeusza Borowskiego to zbiór opowiadań, poruszających tematykę doświadczeń okupacyjnych oraz obozowych, zwraca zwłaszcza uwagę na niszczenie wszelkich wartości moralnych w ekstremalnych warunkach. Świat więzienny autor obserwuje od wewnątrz i opisuje go z punktu widzenia człowieka biorącego w tym życiu czynny udział.

Zbiór opowiadań, jak by się mogło na początku wydawać, powinien dokumentować okrucieństwo hitlerowców, obozy zagłady wszak są ich dziełem. Mimo tego, postaci oprawców zostały niemal całkowicie pominięte. Hitlerowcy przedstawieni zostali jako ludzie wykonujący swą rutynową pracę dzień za dniem. W ich kreacji zaś, prócz kilku wyjątków, trudno doszukiwać się elementów świadczących o wynaturzonym, zwierzęcym bestialstwie.

Wydawać się może, iż ta fabryka śmierci sprawnie funkcjonuje dzięki więźniom. To oni przestrzegają obowiązującej hierarchii, żyją według określonych zasad, które wprawdzie dają im szanse na przetrwanie, jednak odzierają z człowieczeństwa. Wytworem obozów koncentracyjnych jest tzw. człowiek zlagrowany. Więzień nie zgadza się na zło, jednak dostosowuje się do praw obowiązujących w obozie.

Bohaterowie opowiadań nie są więźniami stanowiącymi najniższą grupę w obozowej hierarchii. To zaradne jednostki, które pracują i czerpią ze swej pracy korzyści. Przyzwyczajeni do widoku śmierci, obojętnieją na ludzką tragedię i cierpienie. Zajmowane stanowiska i pełnione funkcje dają im możliwość zabezpieczenia sobie lepszego bytu, co przekłada się na poczucie wyższości względem innych współwięźniów. Mężczyźni nie myślą o tym, że dobrze wykonywana przez nich praca wzmacnia tylko pozycję oprawcy.



Losy głównego bohatera opowiadań, Tadka pokazują jak szybko odnalazł się on w obozowej rzeczywistości. Zostaje flegerem, pełni także funkcję vorarbeitera. Dzięki takiemu postępowaniu ma zapewniony lepszy byt, ale co za tym idzie, sprawuje kontrolę nad innymi więźniami. Taki stan rzeczy powodował, że granica między ofiarą a oprawcą zacierała się, stawała się coraz mniej wyraźna. Bohater rezygnuje z systemu wartości wyznawanego na wolności. Przyjmuje prawa rządzące w obozie za jedyne możliwe, aktualne, dopuszczalne. Nastawienie na biologiczne przetrwanie doprowadza do wyzbycia się umiejętności współodczuwania.





strona:   - 1 -  - 2 - 

  Dowiedz się więcej