„Przedwiośnie” – interpretacja tytułu

Tytuł „Przedwiośnie” w kontekście całego utworu można rozpatrywać na wielu płaszczyznach. Najogólniej sugeruje on pewien początek, moment rozpoczynania jakiegoś zdarzenia, bez wcześniejszego doświadczenia. Przedwiośnie to pora budzenia się do życia przyrody. Odnosząc ją do społecznej i ekonomicznej sytuacji Polski może stanowić ona przenośnię „budzącej się do życia wielorakiej zbiorowości, klas społecznych, środowisk, a przede wszystkim umysłów czy też dusz”.

Znaczenie tytułowego słowa można wielorako odczytywać. Dosłownie przedwiośnie to pora roku, kiedy świat wydaje się szary, brudny, jest błotnisty, a topniejący śnieg odsłania nagromadzone śmieci. Z drugiej strony przyroda wówczas budzi się do życia i zapowiada wiosnę.

Metaforycznie można odczytywać przedwiośnie jako okres budzenia się polski do życia po wielu dziesięcioleciach zaboru. Przebudzenie to nie nastaje w łatwych warunkach, o czym przekonuje się Cezary Baryka, który przybywa do Polski w „pierwszy dzień przedwiośnia”.

W przygranicznym miasteczku obserwował obszarpane, rozwalające się budynki, błotniste uliczki, spalone zabudowania. To symbol całej ojczyzny, która po wielu latach niewoli pozostaje w zapaści ekonomicznej, a gospodarka jest zrujnowana. Jednak jest nadzieja na przyszłość, na lepsze jutro, podobnie jak przedwiośnie daje nadzieję, na coraz cieplejsze dni i ożywienie natury.

Polska znajduje się przed wiosną, czyli przed odrodzeniem. Mówi o tym Szymon Gajowiec:

„I my sami jeszcze nie wiemy, co i jak, gdyż dopiero pierwszy wiosenny wiatr powiał w nasze twarze. To dopiero przedwiośnie nasze. [...] Bierzemy się do własnego pługa, do radła i motyki, pewnie, że nieumiejętnymi rękami. [...] Wierzymy, że doczekamy się jasnej wiosenki naszej...”.

Patrioci wierzą, że dzięki pracy uda się odbudować kraj, i że wkrótce rozkwitnie. Wiąże się to z romantycznym i pozytywistycznym mitem zmartwychwstania Rzeczpospolitej, która przez tyle lat cierpiała.

Niektórzy wierzyli, że dzięki temu Polacy będą potrafili się zjednoczyć i wspólnie w szybkim tempie odbudują zrujnowaną ojczyznę, która stanie się krajem sprawiedliwym i zamożnym.

Jeszcze inne znaczenie tytułu można odnieść do postaci głównego bohatera - Cezarego Baryki. Jego świadomość narodowa po przyjeździe do kraju rodziców pozostaje uśpiona, czeka na przebudzenie. Jest młody – niedoświadczony i niedojrzały.

Początkowo czuje się w Polsce obco, nie wiąże go z nią nic. Na jego dojrzewanie złoży się wiele czynników – słowa ojca o szklanych domach, tęsknota matki, udział w wojnie przeciw bolszewikom, rozmowy z Gajowcem, obserwacja życia w Nawłoci i Chłodku, studia medyczne, obserwacja życia proletariatu i kontakty z polskimi komunistami.

Bohater wciąż się buntuje, sprzeciwia się niesprawiedliwości społecznej, biedzie i zacofaniu, które kontrastują z życiem bogatych ziemian. Jego dojrzewanie zapowiadać może „wiosnę”, czyli zaangażowanie Baryki w rozwój niepodległej Polski opartej na zasadach społecznej sprawiedliwości i równości wszystkich obywateli.

  Dowiedz się więcej