Architektura renesansu

Za głównego architekta epoki i twórcę świetności architektury renesansu uważa się Włocha Filipa Brunelleschi. U podstaw renesansowej architektury legło przekonanie (wywodzące się właśnie od Brunelleschiego), że należy wrócić do wzorów antycznych, głównie rzymskich. Włosi czuli się spadkobiercami dorobku antycznego Rzymu i jego tradycji. Według Brunelleschiego sztuka oparta na zasadach klasycznych odpowiadała ideałom nowej epoki w większym stopniu niż sztuka gotyku. W miejsce wizji świata, w której dominowała wiara, wprowadzono rozum. Rozum i racjonalizm leżały u podstaw architektury antycznej, której formy przestrzegały ściśle schematów i rządzone były matematycznymi prawidłami. Brunelleschi dokładnie studiował zasady antycznych porządków architektonicznych, wzorując się na rzymskich zabytkach.

Można powiedzieć, iż architekturę renesansu cechowało uproszczenie konstrukcyjne. Całkowicie zrezygnowano wtedy z eksperymentów w budownictwie jeśli chodzi o strukturę budowli. Wszystkie elementy konstrukcyjne cechowała niezwykła prostota. Stosowano sklepienia kolebkowe, żaglaste, rzadko krzyżowe. W dekoracjach odwoływano się do porządków klasycznych. W XV wieku stosowano styl koryncki oraz kompozytowy, z liśćmi akantu. W XVI wieku natomiast starano się idealizować formy. Do dwóch klasycznych elementów – czyli kolumny i belkowania – dodano wówczas bazę, podzieloną na trzy części. Pomiędzy tymi elementami musiała istnieć idealna proporcja – wysokość belkowania miała się równać jednej czwartej wysokości kolumny, baza zaś – jednej trzeciej.

Podstawowymi budowlami epoki był kościół i pałac. W przypadku pałaców cztery skrzydła budowli rozmieszczano wokół centralnego dziedzińca, w środku pozostawał pusty sześcian. Układ ten łączył potrzebę odizolowania oraz reprezentacyjności. Szczególnym zainteresowaniem cieszyły się fasady pałaców. Fasada od strony dziedzińca zawierała zazwyczaj loggię, arkady i łuki wsparte na kolumnach. Układ fasad od ulicy był bardziej skomplikowany. Były trzy typy takich fasad. Pierwszy opracował Brunolleschi, była to fasada rustykowana, z wąskimi gzymsami. Kolejnym typem fasady była taka, w której występowało spiętrzenie porządków, autorstwa Albertiego. Trzeci typ fasady pojawił się pod koniec XVI wieku. Jego prototypem była fasada pałacu Farnese w Rzymie.

Drugą budowlą epoki był kościół. Zgodnie z tradycją budynki kościelne budowano na planie krzyża. Miało to znaczenie głównie symboliczne – schemat ten był uzasadniony liturgicznie i strukturalnie. W początkowej fazie renesansu, w XV wieku, pozwalano sobie jedynie na niewielkie modyfikacje wystroju kościołów. Zniesiono olbrzymie romańskie i gotyckie sklepienia, zastąpiono je płaskim stropem. Mury stały się zwykłymi ścianami, opartymi na kolumnach połączonych pełnymi łukami. Z czasem powstawały budowle kościelne wznoszone na planie krzyża greckiego, o wszystkich ramionach równych, lub też na planie koła. Budowla w takich przypadkach zwieńczona była kopułą.

W renesansie, obok pałacu i kościoła, budowano również podmiejskie wille, mające służyć wypoczynkowi mieszczaństwa. Budowano również twierdze, które koszarowały wojsko poza miastem. Były to budynki o charakterze obronnym.

Ponieważ wzrosła rola mieszczaństwa w renesansie, klasa ta zaczęła również brać aktywny udział w tworzeniu i odbieraniu sztuki. Kamieniczki miejskie, ratusze, fontanny, posągi i pomniki zdobiące place – miały jak najbardziej charakter renesansowy i świadczą o rozwoju sztuki Odrodzenia. Budowle te cechowały: monumentalność, czystość linii, symetria, prostota, ozdobna, barwna polichromia fasad.

Przykłady architektury renesansowej:

• Kościół San Lorenzo we Florencji projektu Filipa Brunelleschi,
• Bazylika św. Piotra w Rzymie,
• Dziedziniec Zamku Wawelskiego,
• Kaplica Zygmuntowska na Wawelu,
• Bramante, świątynia San Pietro in Montorio w Rzymie,
• Twierdza wTivoli

  Dowiedz się więcej