Nowa rzeczywistość piśmiennicza pozwoliła zastąpić średniowieczny uniwersalizm uniwersalizmem renesansowym. Biblia Gutenberga została wydana w 1455 roku. Wynalazek od razu wzbudził kontrowersje, a wykorzystali go głównie nosiciele nowych idei, jak Luter. Już w 1470 r. otwarto przy Sorbonie pierwszą drukarnię. Czcionka stałą się sprzymierzeńcem humanizmu, a zaraz potem reformacji. W Polsce pierwsza drukarnia była wędrowna i pojawiła się w tym samym momencie, co w Niemczech, Niderlandach, Francji, ale wcześniej niż w Anglii czy Hiszpanii. W 1491 r. w Krakowie założono drukarnię druków liturgicznych dla Kościoła wschodniego (czcionką była cyrylica). Pierwsze zdania polskie wyszły w druku we Wrocławiu, u Kaspra Elyana.
Większym jednak wydarzeniem było ukazanie się Statutu Łaskiego, a z nim Bogurodzicy w 1506 r. w krakowskiej drukarni Jana Hallera. Uczniem drukarza był Florian Ungler, który po założeniu własnego przedsiębiorstwa stał się w kraju monopolistą druku. Inne znane oficyny należały do: Łazarza Andrysowicza, Hieronima Wietora, Macieja Szarffenberga, Stanisława Murmeliusza, Aleksego Rodeckiego (drukarnia braci polskich, czyli arian, w Rakowie). Warszawa nie odgrywała znacznej roli w ruchu wydawniczym. Pierwsze druki warszawskie wyszły w 1578 r.. Było to wydanie Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego. Drukarnie funkcjonowały w XVI wieku we wszystkich wielkich miastach: Wilnie, Brześciu, Poznaniu, Kaliszu, Lwowie, Zamościu i in. Utwory, które cieszyły się popularnością wśród wydawców należały zarówno do epoki współczesnej – czyli renesansu – jak też do minionego okresu Średniowiecza. Przyczyną tego faktu było założenie, że skoro można odbiorcom przybliżyć osiągnięcia literackie, to także dzieła przeszłości zasługują na poznanie i zrozumienie. Ponadto druk przyczynił się do ujednolicenia alfabetu polskiego i stworzenia zasad ortografii polskiej.