Nauka i szkolnictwo

Szkolnictwo wyższe

Najważniejszą placówką oświatową w Polsce doby odrodzenia była Akademia Krakowska. Założona w 1364 r. rozwijała się prężnie w XV wieku, a zwłaszcza wydział matematyki, który wykształcił Mikołaja Kopernika i wielu innych. Na Akademii ożywiło się także zainteresowanie sztuką i kulturą włoską oraz filologią klasyczną. Do Krakowa zjeżdżali wtedy zza granicy wielcy humaniści, jak Kallimach, Celtis, Sommerfeld. W latach 40. XVI wieku słuchacze Akademii uzyskiwali już stypendia i wyjeżdżali na studia do europejskich stolic. Do takich absolwentów należeli: Mikołaj Kopernik, Andrzej Frycz Modrzewski, Stanisław Hozjusz, Jan Dantyszek, Stanisław Kleryka. W połowie XVI wieku konkurencyjnym dla Krakowa stał się Królewiec, gdzie założono uczelnię protestancką, żywo działającą jako ośrodek naukowy i kulturalny.

Szkolnictwo niższe

Szkolnictwo niższe obejmowało szkoły parafialne. Była to pozostałość Średniowiecza, obejmująca rozbudowaną sieć placówek (ok. 3000 pod koniec XV wieku). Nowością były gimnazja – humanistyczne szkoły średnie, powstające w Europie od XIV/XV wieku. Uczono w nich głównie wymowy i języków klasycznych. W Polsce gimnazja tworzono w XVI wieku. Taki charakter miała szkoła poznańska, gdzie kształcił się Klemens Janicki oraz gimnazjum gdańskie i toruńskie – placówki mieszczańskie. Szkoły te często powstawały w opozycji do metod i programu Akademii, jak również w wyniku reformacji.

W Odrodzeniu rozpoczęła się kariera szkół jezuickich. Także na ziemiach polskich nowy zakon rozpowszechnił swoje metody i programy nauczania – z bardzo dobrym skutkiem dla rodzimej oświaty. Pierwsze kolegium jezuickie utworzono w Braniewie w 1564 r. Wychowankowie kolegium poznawali myśl i sztukę humanistyczną w duchu potrydenckiego Kościoła.

  Dowiedz się więcej