Mecenat renesansowy

Termin mecenat pochodzi z czasów starożytnego Rzymu. Nazwa ta nawiązuje do osoby Caiusa Maecenasa, związanego z dworem Oktawiana Augusta. Caius był postacią bardzo wrażliwą na sztukę i jej piękno, stąd też wspomagał finansowo artystów (m.in. Wergiliusza i Horacego). Współcześnie termin ten oznacza opiekę nad sztuką, literaturą, nauką i obejmuje nie tylko pojedyncze osoby, ale także duże korporacje i instytucje (zjawisko porównywalne ze sponsoringiem, tyle że w obrębie kultury wyższej). Przykładem może być mecenat firmy Plus GSM w Muzeum Narodowym w Warszawie.

W Renesansie mecenat odrodził się we Włoszech i był związany głównie z Florencją i Rzymem, najprężniejszymi ośrodkami kulturowymi epoki. We Florencji najsłynniejszymi mecenasami była rodzina Medyceuszy, pod opieką której byli m.in. Filip Brunolleschi, Donatello, Botticelli czy Michał Anioł. W Rzymie, za pontyfikatu papieży Mikołaja V, Juliusza II i Leona X kwitła sztuka. Papieże nie szczędzili finansów na restaurację dzieł sztuki i tworzenie nowych dzieł. Stąd też w Rzymie tamtego okresu tworzyli Fra Angelico, Michał Anioł, Rafael.

W Polsce mecenat odegrał ogromną rolę dla rozwoju indywidualności renesansowych, zarówno w kręgu pisarzy i poetów, jak też wśród artystów plastyków i rzeźbiarzy. Dzięki mecenatowi wszystkie warstwy społeczne miały szanse na wykształcenie, głównie plebejusze. Większość uczonych, doktorów Akademii, poetów i pisarzy Renesansu polskiego nie pochodziła ze stanu szlacheckiego. Do największych osobistości mecenasów należeli:

• Grzegorz z Sanoka – arcybiskup lwowski, opiekun Kallimacha, który uciekł z Włoch podejrzany o spisek przeciw papieżowi;
• Piotr Tomicki – protektor Akademii Krakowskiej, pomagał Janowi Dantyszkowi;
• Jan Dantyszek – wziął pod opiekę poetę i hebraistę Ioannisa Campensisa;
• Jan Łaski – biskup, wykupił bibliotekę Erazma z Rotterdamu, którą po śmierci Erazma przywiózł do Polski Andrzej Frycz Modrzewski (również podopieczny Łaskiego);
• Stanisław z Bochni – wykształcił Łukasza Górnickiego, mieszczanina z Oświęcimia;
• Andrzej Krzycki (biskup, poeta) i Piotr Kmita (marszałek koronny) – opiekowali się Klemensem Janickim;
• Zygmunt Stary i Zygmunt August – królowie polscy, hojni mecenasi zwłaszcza Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego i wielu innych (tytuł sekretarza Jego Królewskiej Mości świadczył o podleganiu mecenatowi królewskiemu);
• Albrecht Hohenzollern – mistrz zakonu krzyżackiego w Królewcu, przeszedł na protestantyzm, patronował drukarniom reformacyjnym, reformacyjnemu uniwersytetowi w Królewcu; pomógł Janowi Kochanowskiemu wyjechać na studia do Włoch;
• Jan Zamoyski – kanclerz koronny, mówca, publicysta, rektor uniwersytetu w Padwie, doktor prawa świeckiego i kanonicznego; wspierał Jana Kochanowskiego, Szymona Szymonowica; założył Akademię w Zamościu, gromadzącą uczonych z całej Europy.

  Dowiedz się więcej