klp.plMalarstwo barokowe to także nurt sztalugowy. W nurcie tym powstało wiele szkół lokalnych, które znacząco różniły się miedzy sobą.
Pośród technik przeważał światłocień, kontrasty barw i świateł, skróty perspektywiczne. Pod względem tematycznym sceny były bardzo zróżnicowane. Pokazywały np. wydarzenia z życia świętych, władców, herosów, postaci mityczne i mitologiczne, zawsze jednak rozgrywały się w podobnym otoczeniu. Stale towarzyszyły im strzeliste budowle, aniołowie, święci, postaci, które na wietrze unosiły się jak dym. Wprowadzano też chętnie tematykę pospolitą. Często tworzono obrazy zbiorowe. Miały one przedstawiać grupę osób, z których każda jest tak samo ważna. Z czasem charakter malowideł uległ zmianie – stały się one jaśniejsze, bardziej radosne i wyreżyserowane.
Tematem malarstwa barokowego była również erotyka. Sensualizm panował zarówno w ujęciach przyrody, przedmiotów, jak i ludzkiego ciała oraz emocji. Sceny zmysłowe, nierzadko perwersyjne, opatrywano tytułami mitologicznymi lub biblijnymi. Stałym motywem sztuki była makabreska, brzydota. Większość barokowych dzieł opartych była na zasadzie symbolu i alegorii.
Ważnym tematem w sztuce XVII wieku był również motyw vanitas – czyli śmierci i przemijania. Dużą rolę odgrywały biblijne przypowieści o marności świata, kruchości ludzkiego życia, nietrwałości dóbr materialnych. Do medytacji nad śmiercią zachęcały nie tylko pisma świętych, np. św. Ignacego Loyoli. Symbole śmierci zaczęły pojawiać się w akcesoriach kościelnych. Przemijanie i śmierć stały się elementami XVII wiecznych moralitetów. Na obrazach zaczęły pojawiać się motywy klepsydry i czaszki.
Do wielkich przedstawicieli malarstwa barokowego należy Caravaggio. Jego twórczość, niedoceniona przez współczesnych, wytyczyła początek epoki w malarstwie. Artysta osiągnął mistrzostwo w realistycznym ukazywaniu natury. Na obrazach ukazywał krzepkich karczmarzy, grabarzy, ubierał ich w szaty Ojców Kościoła, zrywając tym samym z renesansową zasadą malowania szlachetnych postaci i w wyidealizowanym otoczeniu. Światło tworzyło na jego obrazach plamy, nie oświetlało jednolicie całości dzieła. Światło wydobywało w ten sposób na pierwszy plan poszczególne części malowidła, które autor chciał uwypuklić.
W malarstwie flamandzkim da się wyodrębnić nurt, który czerpał z codziennych wydarzeń, wiernie je odtwarzając. Malarstwo flamandzkie wiąże się z Rubensem. Dzieła Rubensa są dynamiczne, zmysłowe, dekoracyjne. Charakteryzuje je również monumentalizm i teatralność. Rubens był mistrzem w malowaniu dynamicznych ludzkich postaci. Malował kobiece ciała o bujnych kształtach. Jego obrazy stanowią przykłady krzywizn, które się ze sobą przeplatają, tworząc schematy kompozycyjne. Uczniem Rubensa był von Dyck, portrecista, jego postaci są bardziej powściągliwe niż na obrazach Rubensa. Przedstawiał je podczas odpoczynku, w zamyśleniu.
Rembrand natomiast uprawiał malarstwo introwertyczne, pełne dynamizmu. Posługiwał się w sposób mistrzowski światłem, wydobywając najlepsze cechy z twarzy swojego modela. Jego malarstwo wymyka się schematom klasyfikującym epokę, stosował się on bowiem tylko do jednej zasady – światło miało komponować obraz i wydobywać temat. Obecnie zwraca się uwagę na genialność sposobów ujmowania emocji przez Rembrandta. Jego malarstwo stanowi właściwie wielkie studium ludzkich emocji. Nowością było też wprowadzenie przez Holendra autoportretu, który doskonalił przez całe życie.
Przykłady malarstwa barokowego:
- Jacob Jordaens – Czterej Ewangeliści;
- Caravaggio – Głowa Meduzy, Męczeństwo św. Mateusza, Kosz z owocami;
- Guidi Reni, Aurora;
- Rubens – Portret księcia Leny, Porwanie córek Leukippa;
- Van Dyck – Portret Karola I, Wenus w kuźni Wulkana;
- Rembrandt – Lekcja anatomii doktora Tulpa, Autoportret;
- Diego Ridriguez de Silva y Velazquez – Portret infanta Filipa Prospera, Portret infantki Małgorzaty.
Autor: