Stylizacja patetyczna – jak podkreślić podniosłość tekstu

Jeśli zdarzyło Ci się chociaż raz głosić (lub chociaż pisać) przemówienie, zapewne doskonale wiesz, jak istotny jest język, którym posługuje się mówca. Gdy porusza tematy ważne, poważne i podniosłe, powinien dobierać równie oficjalne, górnolotne słownictwo. Takie celowe zastosowanie patetycznego języka w tekstach literackich nosi nazwę stylizacji patetycznej. Jak rozpoznać ten rodzaj stylizacji językowej oraz w jakich utworach mogłeś już się z nią spotkać?

Stylizacja patetyczna – informacje podstawowe

Aby zrozumieć, czym jest stylizacja patetyczna, powinieneś wiedzieć, że jest ona jednym z wielu rodzajów stylizacji językowych, jakie mogą zastosować w swoich tekstach twórcy literaccy: obok między innymi dialektyzacji, stylizacji humorystycznej czy środowiskowej.

Stylizacja patetyczna - definicja

Stylizacja patetyczna języka polega na zastosowaniu w tekście zwrotów, słów, konstrukcji składniowych oraz archaizmów, które mają nadać wypowiedzi podniosły, oficjalny, górnolotny ton. Zwykle ten rodzaj stylizacji stosuje się w całym utworze, choć można go również wprowadzić jedynie do wybranych fragmentów. Jej celem jest podkreślenie wagi omawianego tematu, nadanie odpowiedniego nastroju.

Literackie przykłady stylizacji patetycznej

Skoro wiesz już, czym przejawia się stylizacja patetyczna, pora, abyś zobaczył ją na przykładach z polskiej literatury. Podczas ich czytania spróbuj zastanowić się, które elementy zawarte w tekście sprawiają, że język brzmi tak podniośle:

Adam Mickiewicz, Oda do młodości:
Razem młodzi przyjaciele!
W szczęściu wszystkiego są wszystkich cele;
Jednością silni, rozumni szałem,
Razem młodzi przyjaciele!
I ten szczęśliwy, kto padł wśród zawodu,
Jeżeli poległem ciałem
Dał innym szczebel do sławy grodu.
Razem, młodzi przyjaciele!

Eliza Orzeszkowa, Gloria Victis:
Wiatr ciszy nie mącił, albowiem nie był z wiatrów takich, co grzmią i huczą, wstrząsają i obalają, ale z takich, co kochają świat. Latał po świecie, ażeby zbierać jego prawdy i baśnie, minione dzieje, wyronione jęki, echa staczanych walk, ażeby zbierać pyłki jego nadziei, żużle jego żalów, tony jego pieśni i nieść je w przestrzeń, w dal, w czas, w pamięci, w serca…

Tutaj mamy z kolei przykład stylu patetycznego zastosowanego w celach humorystycznych. Monachomachia Ignacego Krasickiego jest poematem heroikomicznym, czyli parodią eposu bohaterskiego. Krasicki celowym zastosowaniem stylu patetycznego prześmiewa… bójkę mnichów:
Wdzięczna miłości kochanej szklenice!
Czuje cię każdy, i słaby, i zdrowy,
Dla ciebie miłe są ciemne piwnice,
Dla ciebie znośna duszność i ból głowy

  Dowiedz się więcej