Wallenrodyzm

Wallenrodyzm - model postawy bohatera literackiego, mający swój początek w utworze Adama Mickiewicza pt. Konrad Wallenrod (1828). Pojęcie to odnosi się do człowieka, który, aby osiągnąć szlachetny cel (np. osiągnięcie niepodległości), posługuje się sposobami ocenianymi jako nieetyczne, moralnie naganne(np. podstęp i zdrada), niegodnymi bądź niehonorowymi, stojącymi w sprzeczności z wyznawanymi przez danego bohatera zasadami. Nieetyczne, bądź niejednoznaczne etycznie działanie staje się źródłem tragizmu i powodem upadku bohatera. Jak podaje Maria Janion wallenrodyzm przeżył romantyzm i jego echa słychać również we współczesnej sztuce:

Włączyć tu trzeba bardzo różne z życia i literatury świadomie bądź nieświadomie ponawiające rozmaite perypetie „wallenrodyczne”, jak na przykład biografie: Alojzego Twardeckiego z jego „Szkoły jaszczurów” lub Stanisława Schwallenberga (stała się ona osnową popularnej powieści Janusza Krasińskiego z roku 1980 pt. „Syn Wallenroda”), jak głęboko zakorzenionej w kulturze masowej przygody kapitana Klossa, jak działania „komornika polskiej podziemnej sprawiedliwości”, opisane w (...) „Świętym szalbierstwie” Ryszarda Wójcika. Ale również tytułowa postać powieści Leopolda Tyrmanda „Filip”.

O wallenrodyzmie czytaj więcej w opracowaniu Konrada Wallenroda.

  Dowiedz się więcej