Ballada

Ballada (z włoskiego ballare – tańczyć) to gatunek literacki z pogranicza epiki, liryki oraz dramatu, silnie zakorzeniony w tradycji. Początków ballady należy upatrywać w epickich pieśniach ludowych o rodowodzie celtyckim, rozwijających się już od XII wieku (szczególnie silnie między XIII a XVI) na gruncie angielskim i szkockim. Ballada w wersji szkocko-angielskiej, czyli tzw. ballada szkocka, to przede wszystkim pieśń epicka o tematyce złowrogiej i tragicznej, podejmująca popularne tematy nieszczęśliwej miłości, zdrady czy zemsty; cechowało ją nasycenie elementami fantastycznymi, wprowadzającymi nastrój posępny i tajemniczy.

Protoplastów romantycznej ballady trzeba również doszukiwać się prowansalskich lirycznych pieśniach ludowych, które rozwinęły się w XIV-XV w. na terenie Włoch i Francji w nowe formy lirycznej wypowiedzi artystycznej (Ich realizacją jest np. twórczość słynnego Villona). Do popularyzacji i rozwoju tego gatunku przyczyniły się szczególnie dwa dzieła z drugiej połowy XVIII wieku:

• Reliques of Ancient English Poetry (1765) Thomasa Percy'ego (biskup i folklorysta szkocki, żyjący w latach 1729-1811);
• Volkslieder (1778/ 79) Johanna Gottfrieda Herdera (pisarz i filozof niemiecki żyjący w larach 1744-1803).

Przełom XVIII i XIX wieku to czas, kiedy ballada za sprawą tłumaczeń Juliana Ursyna Niemcewicza przedostaje się do polskiej literatury. Tutaj na kształtowanie się polskiej wersji tego gatunku ma duży wpływ duma (gatunek epicki, uprawiany m. in. przez Niemcewicza).
Kanoniczny zespół cech właściwych polskiej balladzie romantycznej wyznaczył Adam Mickiewicz w swoim tomie Ballady i romanse. Mickiewiczowskie ballady stały się nie tylko pretekstem do zagorzałej dyskusji między klasykami a romantykami o kształt literatury, ale również uczyniły z tej formy wypowiedzi literackiej sztandarowy gatunek romantyzmu polskiego, a w szczególności pierwszej fazy tej epoki. Według Klainera w tym czasie utrwaliła się postać klasyczna ballady, definiowanej jako:

(...) krótki wierszowany utwór epicki na temat niezwykłego zdarzenia, o zabarwieniu lirycznym i o tendencji do dramatycznego, dialogowego ujęcia.
(J. Kleiner)

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 - 

  Dowiedz się więcej