Jestem przekonany, że muzyka najwyższą jest mową ludzkości, łączącą nas z zaświeciem duchów, wyrażającą wszystkie uczucia, na które słów nie mamy, na które przyczyn wynaleźć nie możem. Muzyka jest to wyjęcie z siebie tego, co najwięcej boskiego mamy, i postawienie przed sobą.
Muzyka romantyczna narodziła się w Niemczech, a pierwszym jej reprezentantem był wielki kompozytor – Ludwig van Beethoven. Do historii sztuki przeszło jego dziewięć wspaniałych i monumentalnych symfonii. Zasłynął jako ten, który zrewolucjonizował muzykę. Zrywając z klasycznymi kanonami dawał w swoich dziełach upust swoim uczuciom i emocjom, przez co wiele z nich zyskało gwałtowny charakter. Postulował syntezę sztuki, dlatego też napisał muzykę do tekstu Ody do radości Schillera tworząc tym samym IX Symfonię. W jego utworach możemy doszukać się zamiłowania do wolności, a także buntu i gniewu skierowanego przeciwko światu. Innym wybitnym kompozytorem doby romantyzmu był Niemiec Feliks Mendelssohn, którego marsz weselny znają chyba wszyscy.
Postulat uniwersalności sztuki, głoszony przez wielu artystów romantycznych, znalazł swoje zastosowanie w operze. Opera romantyczna powstała również w Niemczech, lecz została rozwinięta we Francji. Najwybitniejszym przedstawicielem tego gatunku był wywodzący się z kraju Beethovena Karol Maria Weber. Jego najsłynniejszym dziełem był Wolny strzelec, historia opowiadające historię człowieka, który zawarł pakt z diabłem. Utwór ten był inspiracją dla najwybitniejszych polskich romantyków – Mickiewicza, Krasińskiego czy Słowackiego.
Odpowiedzialnym za rozwój opery we Francji był Giacomo Meyerbeer, z pochodzenia Niemiec. Do jego największych dzieł zalicza się: Roberta Diabła, Hugonotów i Afrykanki. Jego inscenizacje były bardzo efektowne i wzbudzające zachwyt widowni. Większość z nich powstawała do librett autorstwa Eugenie Scribe’a.
W epoce romantyzmu niezwykłą popularność osiągnął włoski wirtuoz skrzypiec – Niccolo Paganini. Jego koncerty, zawsze gromadziły pełne sale słuchaczy. Podobnie wyglądały one, w przypadku Węgra Ferenca Liszta. Wybitny pianista i kompozytor zasłynął głównie jako autor licznych rapsodii i poematów symfonicznych.
Najsłynniejszym przedstawicielem francuskiej muzyki romantycznej był Hektor Berlioz. Za pomocą kompozycji dźwięków próbował przedstawiać treści obrazowe, historie, przeżycia, wątki epickie. Do jego najsłynniejszych dzieł należą: Potępienie Fausta, Symfonia fantastyczna, Requiem.
W Polsce operę romantyczną jako pierwsi tworzyli Karol Kurpiński i Stanisław Moniuszko. Ten pierwszy skomponował m.in.: Jadwigę królową Polski, Zabobon, Krakowiaków i Górali, Jana Kochanowskiego w Czarnym Lesie, Wesele w Ojcowie, Warszawiankę, Bracia do bitwy.
Moniuszko zasłynął z kolei jako twórca polskiej opery narodowej. Takie dzieła jak: Halka, Hrabina, Straszny dwór na zawsze zapisały się w świadomości Polaków.
Bezapelacyjnie najwybitniejszym polskim twórcą muzyki doby romantyzmu (i nie tylko) był Fryderyk Chopin. Swoje najsłynniejsze kompozycje opierał na polskich ludowych motywach melodycznych. Realizował w ten sposób założenia tworzenia muzyki narodowej. Jego dzieła przesiąknięte są tęsknotą, melancholią, żalem, ale też wielką dumą z polskości. Jedną z cech twórczości Chopina jest różnorodność, poczynając od zróżnicowań rytmicznych, poprzez melodyczne, na gatunkowych kończąc. Doskonale wpasował się w założenia romantyzmu pisząc swoje ballady, mazurki, polonezy, walce, nokturny i swobodne improwizacje.