klp.plWczesna dojrzałość, długie życie, praca na pięciu wszechnicach i w paru akademiach – to były losy Schellinga. Bystry i pomysłowy, ale zupełnie nie ścisły, nie posiadający metody naukowej, był na pół filozofem, a na pół poetą. Sam zresztą uważał filozofię za rzecz raczej natchnienia i geniuszu niż badania; było to stanowisko typowe dla romantyzmu i Schelling zasługuje bardziej niż ktokolwiek na miano filozofa romantycznego– tak Władysław Tatarkiewicz pokrótce charakteryzuje Schellinga.
Uważa się go do dziś za jednego z najbardziej unikatowych filozofów. Wielość jego poglądów jest tak rozległa, że nie sposób złożyć ją w jeden spójny system. Poddawał się on wielu wpływom z zewnątrz i rozpoczynając prace nad jednym dziełem w głowie miał następne, całkowicie inne. Jego działalność dzieli się na cztery podstawowe fazy:
1.zależność od Fichtego (od 1794 roku) – główne dzieło z tego okresu to Vom Ich als Prinzip der Philosophie (1795),
2.praca nad filozofią przyrody (od 1797 roku) – główne dzieła z tego okresu to System der Naturphilosophie (1799) i System des transcendentalen Idealismus (1800),
3.„system tożsamości” (od 1801 roku) – ten okres charakteryzuje się uniwersalnością poglądów Schellinga; wówczas był najbliższy stworzenia spójnego systemu; najważniejsze pisma: Darstellung meines Systems der Philosophie (1801), Bruno, oder uber das naturliche und gottliche Prinzip der Dinge (1802),
4.okres teozoficzny (od 1813 roku), swoje poglądy odnośnie Absolutu wygłaszał w sposób alegoryczny (Uber die Gottheiten von Samothrace to dzieło pochodzące z 1815 roku zawiera poglądy Schellinga na temat Boga); później skupił się na mitologii i objawieniu.
Schelling dokonał pewnego zwrotu, dla niego ważniejszą od etyki była estetyka filozofii. Za najwyższy twór ludzki uznawał sztukę. Filozofów uważał za swojego rodzaju artystów. Inaczej niż Fichte był przekonany, że przyroda nie jest tylko narzędziem służącym do osiągania ludzkich celów, ale posiada ona swoją duchowość, choć jest jej nieświadoma. Postulował również zbliżenie się do religii. Uważał, że prawdy głoszone przez filozofię nie różnią się od tych, głoszonych przez religię od setek lat.
Toteż estetyka, filozofia przyrody i filozofia religii były punktami największego napięcia w myśli Schellinga. Jednakże w estetyce nie wytworzył poglądów ani szczególnie samodzielnych, ani szczególnie charakterystycznych dla epoki; tak samo w filozofii religii; natomiast zajął naczelne miejsce wśród idealistów XIX wieku jako filozof przyrody– pisze o dorobku filozofa Tatarkiewicz.
Swoją filozofię przyrody oparł bardziej na spekulacjach niż poznaniu empirycznym, charakterystycznym dla przyrodoznawstwa. Usiłował poznać proces stawania się przyrody, nie interesowało go to, co już istniało. Pojmował naturę jako siłę żywą i twórczą, niczym jaźń u Fichtego. Był przekonany, że zarówno nad przyrodą i jaźnią góruje byt – Absolut, od którego wszystko pochodzi. Dlatego też wszystko na świecie ma swoją „absolutną tożsamość bytu realnego i idealnego”. W tym upatrywał przyczyn tego, że rzeczy różnią się od siebie. Według niego pierwsza absolutna tożsamość rozpada się na przeciwieństwa, tworząc byty biegunowo różne. Obserwując siły panujące w przyrodzie zawsze dopatrywał się w tym samym miejscu działania siły przeciwnej.
Schelling w swojej teorii poznania postanowił odrzucić zmysły, ponieważ uważał je za niegodne zaufania. Nie chcąc tworzyć w oparciu o nie swojej filozofii zawierzył całkowicie możliwościom ludzkiego umysłu. Wraz Heglem przyjęli odrzuconą przez Kanta teorię intuitius intellectualis (intuicja intelektualna), w niemieckiej terminologii określanej jako Intellektuelle Anschauung.
Należy dodać, że religia nie była dla niego metafizyką, ani etyką. Pojmował religię jako uczucie „całkowitej zależności” człowieka wobec Boga. Dzięki niej możliwy był kontakt z nieśmiertelnością.
Autor: