Andrzej Radek jest rzeczywiście silny, bowiem tego nauczyło go życie. To życie zahartowało jego silną wolę przetrwania, upór w dążeniu do celu, wytrwałość i zdecydowanie. Posiada przede wszystkim wewnętrzną siłę charakteru, dzięki której unika błędów popełnianych przez Borowicza. Wśród przyjaciół spełnia ważną rolę, jest bardziej od nich świadomy swej polskości, razem z Zygierem staje się ich przewodnikiem w drodze do poznania ojczyzny. On musiał walczyć o przetrwanie, natomiast Marcin stoczył walkę o zrozumienie swojego pochodzenia, nie uniknął wpływu rusyfikatorów, lecz potem zdołał stawić czoło rzeczywistości i skierować się na właściwą drogę.
Na ukształtowanie charakterów obu chłopców w dużej mierze wpłynęło wychowanie, jakie wynieśli z domów rodzinnych. Marcin, wrażliwy, delikatny i niesamodzielny szukał ucieczki przed samotnością w domu inspektora Zabielskiego. Andrzej Radek, uparty i ambitny dzięki naukom Antoniego Paluszkiewicza, koił samotność, czytając historię Polski. Ku świadomości narodowej zmierzali co prawda innymi drogami, popełniając błędy, lecz obaj zdołali odnaleźć swoje przeznaczenie i miejsce w walce z zaborcami.
strona:
- 1 - - 2 - - 3 -