klp.plTragedia jest gatunkiem dramatycznym, w którym akcję utworu wieńczy śmierć głównego bohatera. Katastrofa głównej postaci w utworze polega na wyborze jednej z dróg postępowania, który z góry naznaczony jest klęską. Upadek jest nieuchronny, ponieważ bohater od początku tragedii wplątany jest w konflikt tragiczny – konflikt pomiędzy indywidualnymi dążeniami bohatera a wartościami powszechnymi lub też mocami wyższymi. I tak bohater tragedii to postać zmagająca się z losem, normą moralną, prawami historii, dobrem zbiorowości, siłami pozaziemskimi. Tragizm konfliktu polega na tym, że bohater ma wybrać pomiędzy równowartościowymi racjami. Każda decyzja naznaczona jest jakąś ofiarą.
W Makbecie Szeksipra tytułowy bohater ma dokonać wyboru pomiędzy drogą zbrodni w celu zdobycia tronu, a pozostaniem dawnym Makbetem – królewskim sługą i rycerzem. Tragizm tego konfliktu polega na tym, że Makbet jest z jednej strony kuszony przepowiednią oraz dążeniami Lady Makbet, a z drugiej – ma świadomość, że zdobycie tronu było jego osobistym marzeniem. Którakolwiek z możliwości rodzi niestety ofiary: zaprzepaszczenie szansy dla siebie samego, utracenie miłości żony, utracenie szczęścia osobistego i małżeńskiego. Poza tym niezależnie od tego, czy Makbetem kieruje los, dążenia żony, czy też jego własny wybór – z realizacją planów bohatera wiąże się utrata moralności, godności ludzkiej, szacunku wśród szkockiej szlachty i w ogóle w oczach innych ludzi. Ofiara Makbeta jest wielka, ponieważ najpierw jego żona traci zmysły i życie, a potem sam Makbet, król-tyran, ginie z rąk Makdufa. Tragiczna śmierć głównego bohatera jest śmiercią żałosną – bohater przeszedł metamorfozę z człowieka prawego i odważnego w człowieka bojącego się panicznie, rozchwianego, obciążonego ogromną winą. Mimo świadomości klęski Makbet do ostatnich chwil tkwi naiwnie w przekonaniu o usprawiedliwieniu jego czynów przez los, o konieczności realizowania takiej drogi do tronu i takich metod rządzenia.
Tragedia wywodzi się z Antyku – od Ajschylosa, Sofoklesa, Eurypidesa. Starożytna Grecja wykształcicła normy tragedii (Arystoteles, Poetyka), które aż do czasów Szekspira nie ulegały właściwie zmianom. Tragedia klasycystyczna opierała się na zasadzie trzech jedności: akcji (jeden wątek), czasu (jedna doba) i miejsca (w jednej scenerii). Poza tym istniała norma kompozycyjna: prolog, parodos, epeisodiony i stasimony, exodos. O zmianach, wprowadzonych przez Szekspira, można powiedzieć, że przede wszystkim przekreśliły zasadę trzech jedności. Dramaturg okresu elżbietańskiego buduje fabułę epizodyczną, łączy elementy tragiczne i komiczne, tworzy dokładne i realistyczne psychologicznie typy ludzkie. Nie rezygnuje z istnienia fatum, kierującego bohaterem oraz z poruszenia odbiorców. Owo „poruszenie” polega już jednak na czymś innym niż antyczne katharsis – wzbudzenie litości i trwogi. Szekspir zdaje się odwoływać do intelektu odbiorców. Dramaturg nawiązuje do głębokich pytań filozoficznych, dotyczących każdego człowieka. Bada ludzką psychikę zwłaszcza w momentach skomplikowanych, ekstremalnych.
strona: - 1 - - 2 - - 3 -
Autor: 