klp.plLew Tołstoj
Powieść realistyczna bardzo wysoki poziom osiągnęła również w Rosji. Stało się tak za sprawą głównie dwóch artystów. Pierwszym z nich był Lew Tołstoj (1828-1910). Jego dwa największe dzieła: Wojnę i pokój oraz Annę Kareninę powszechnie uważa się za dwie największe powieści, jakie kiedykolwiek napisano.
Pierwsze z nich stanowi wielką rosyjską epopeję osadzoną w czasach Napoleońskiego natarcia na Wschód. Powieść przedstawia losy kilku rodzin rosyjskich, szczególną uwagę poświęcając Andrzejowi Bołkońskiemu i Piotrowi Biezuchowi, poszukującym sensu życia. Druga z nich to jeden z największych romansów wszechczasów. Opowieść o związku Anny Kareniny z hrabią Aleksym Wrońskim. Kobieta odrzuca zakłamaną moralność klas wyższych, za co zostaje dotkliwie ukarana.
„Konflikt pomiędzy samospełnieniem a normami obowiązującymi w dobrym towarzystwie, jak również usidlenie jednostki przez historię – a zatem kwestie, które Tołstoj dostrzegał w obu swoich powieściach – stały się powodem głębokiego kryzysu osobistego i zapoczątkowały serię gwałtownych pytań, na które odpowiedź znalazł w niezwykłym połączeniu prostego chrześcijaństwa, wiary w chłopskie wartości oraz odrzucenia władzy państwowej, prywatnej własności i zorganizowanej religii. Resztę życia spędził, starając się postępować według tych zasad i pisząc utwory, które głosiły jego filozofię”, podaje Burt.
Życiowa przemiana odbiła się oczywiście na problematyce utworów, a zwłaszcza na życiu prywatnym Tołstoja, lecz jego kolejne dzieła wciąż zachwycały czytelników niezwykłym kunsztem. Nie pisał on zgodnie z panującymi wówczas w Europie technikami i metodami. Opracował własne rzemiosło pisania powieści, którego główną cechą była ich objętość. Artysta nie ograniczał się, nie zamierzał skracać swoich dzieł, tworzył w nich rozległe panoramy, zbiorcze portrety bohaterów i szerokie opisy wydarzeń. Jego główną cechą była umiejętność wtapiania się w otoczenie, dogłębna analiza rządzącym nim prawideł oraz występujących w nim postaci.
Fiodor Dostojewski
Drugim z najwybitniejszych XIX-wiecznych rosyjskich powieściopisarzy był Fiodor Dostojewski (1821-1881). Rosjanina uważa się za ojca egzystencjalizmu.
Był człowiekiem bardzo okrutnie doświadczonym przez życie. Przyszedł na świat jako syn lekarza-alkoholika, niezwykle brutalnego człowieka. Ojciec przyszłego pisarza został zamordowany przez pracujących dla niego chłopów, których okrutnie traktował. Właśnie relacjami z rodzicem badacze tłumaczą późniejszą fascynację tyranią i zbrodnią w twórczości Dostojewskiego.
W wieku dwudziestu ośmiu lat artysta został skazany na śmierć przez rozstrzelania za spiskowanie z utopijnymi socjalistami. Wyrok zamieniono co prawda na ciężkie prace w syberyjskim obozie, ale zanim do tego doszło carska policja upozorowała egzekucję. Dziesięć lat na zesłaniu (cztery lata w obozie pracy i sześć lat w przymusowej służbie wojskowej) odbiły się na zdrowiu i twórczości Dostojewskiego.
Jego socjalistyczne poglądy uległy podczas pobytu na Syberii zatarciu. Przyjął filozofię prostego chrześcijaństwa i wiary w rosyjskie wartości nacjonalistyczne. Głosił też teorię o przyrodzonej deprawacji człowieka.
W roku 1866, już w Petersburgu opublikował znakomicie przyjętą przez krytyków powieść Zbrodnia i Kara. Do innych ważnych dzieł w jego twórczości zalicza się Idiotę, Gracza, Biesy i Braci Karamazow. W większości z nich można dopatrzeć się wątków biograficznych z życia Dostojewskiego.
Pisarz bardzo dużą rolę przypisywał do kreacji bohaterów. Jak pisze Philips Rahv: „Dostojewski jest pierwszym pisarzem, który w pełni zaakcentował i udramatyzował zasadę niepewności i nieokreśloności w prezentacji postaci. W kategoriach techniki powieściowej zasada ta jawi się jako rodzaj nadmiernego napięcia – przy czym napięcie to nie jest generowane przez tradycyjne środki i narzędzia stosowane w powieściach, choć i one są tu użyte z zadziwiającą zręcznością, lecz wynika niejako z samej struktury ludzkiej rzeczywistości”.
strona: - 1 - - 2 -
Autor: