„Kamienie na szaniec” - gatunek literacki

„Kamienie na szaniec” Aleksandra Kamińskiego należy zaliczyć do literatury faktu. „Słownik terminów literackich” tak definiuje hasło „literatura faktu”: współczesna literatura narracyjna o charakterze dokumentarnym, obejmująca takie gatunki z pogranicza literatury i dziennikarstwa, jak powieść-dokument. Na literaturę faktu składają się także dzieła, które tworzone były bez specjalnego zamiaru literackiego, swoista literackość stanowi w nich wartość naddaną, by wymienić zapisy dokumentarne w formie dziennika mającego utrwalać wydarzenia, plotki, obiegowe opinie, zbiory listów, które – zwykle po dokonaniu odpowiedniego wyboru – ułożyły się w całość o wyraźnych konturach, tak, że przypominają powieść, najróżniejszego typu relacje z doniosłych wydarzeń. Podstawowym celem takiego ujęcia fabuły jest stworzenie wiarygodnej relacji o autentycznych ludziach i prawdziwych wydarzeniach.

„Kamienie na szaniec” łączą w sobie cechy charakterystyczne dla opowieści i reportażu oraz elementy gawędy harcerskiej. Aleksander Kamiński kilkakrotnie w toku narracji używa określenia „opowieść”. Do tej formy literackiej przybliżają utwór: chronologiczny układ opisywanych wydarzeń, mnogość sytuacji epizodycznych oraz rozbudowane analizy psychologiczne i socjologiczne. Charakterystyczny dla opowieści jest także narrator, który używa formy gramatycznej „my” i jest świadkiem bądź uczestnikiem zdarzeń. Forma fabularna, poddana łagodnej beletryzacji, umożliwia dowolne prowadzenie akcji o charakterze czysto relacyjnym.

Do reportażu przybliża „Kamienie na szaniec” dążenie do szczegółowo udokumentowanej relacji o działalności Szarych Szeregów w latach 1939 – 1943. Kamiński pisał wyłącznie o ludziach, których znał osobiście i wydarzeniach, w których uczestniczył bądź znał je z relacji wiarygodnych świadków. Reportażowość utworu przełamują rozbudowane komentarze narratora, które spójnie łączą technikę reportażu z narracją literacką. Łagodzi ją również brak dystansu narratora wobec opisywanych wydarzeń – jest on emocjonalnie zaangażowany w to, co się wydarzyło i przede wszystkim zna dobrze realia spraw, o których pisze.
Do gawędy harcerskiej, formy, którą często posługiwał się Aleksander Kamiński, upodabnia „Kamienie na szaniec” wstęp, jakim autor opatrzył utwór: Posłuchajcie opowiadania o Alku, Rudym, Zośce i kilku innych cudownych ludziach, o niezapomnianych czasach 1939 – 1943 roku, o czasach bohaterstwa i grozy. Posłuchajcie opowiadania o ludziach, którzy w tych niesamowitych latach potrafili żyć pełnią życia, których czyny i rozmach wycisnęły piętno na stolicy oraz rozeszły się echem po kraju, którzy w życie wcielić potrafili dwa wspaniałe ideały: BRATERSTWO i SŁUŻBĘ. Charakterystyczne dla tego gatunku są także liczne, bezpośrednie zwroty do czytelnika oraz swoboda w prowadzeniu wątków.

strona:   - 1 -  - 2 - 

  Dowiedz się więcej