klp.plPróba odpowiedzi na pytanie o różnice i podobieństwa pomiędzy pokoleniem bohaterów „Kamieni na szaniec” Aleksandra Kamińskiego a pokoleniem współczesnej młodzieży nie jest jednoznaczna. Z jednej strony można wskazać na pewne podobieństwa, które łączą te dwa historycznie odległe grupy młodych ludzi, z drugiej zaś nie można zapominać o istotnych różnicach, które zasadniczo wynikają z czasów, w jakich przyszło im żyć.
Obydwa pokolenia dzieli niemalże sześćdziesiąt lat, które w znaczący sposób odmieniły oblicze świata i wpłynęły na różnice pomiędzy nimi. Kolejne rozbieżności wynikają w rzeczywistości, z jaką musieli zmierzyć się bohaterowie „Kamieni na szaniec” – rzeczywistości, w której ich ojczyzna znalazła się pod niemiecką okupacją, a oni sami musieli dokonać wyboru pomiędzy biernym poddaniem się agresji nieprzyjaciela a podjęciem czynnej walki, wynikającej z ich poczucia patriotyzmu i obowiązku wobec ojczyzny. Współczesna młodzież nie musi stawać w obliczu takiego wyboru. Żyje w wolnym kraju, w poczuciu bezpieczeństwa i spokoju.
Pokolenie Alka, Zośki i Rudego u progu swej dorosłości musiało zmierzyć się z jednym z najtragiczniejszych i najkrwawszych wydarzeń w dziejach świata. Wybuch II wojny światowej diametralnie zmienił ich życie, przekreślając wszystkie marzenia i plany, jakie zamierzali realizować po zdaniu matury. Wojna odbiła piętno na ich psychice, lecz jednocześnie podjęli odważną i bohaterską walkę z niemieckim okupantem, którą okupili swoim życiem. Z powieści Aleksandra Kamińskiego wyłania się obraz młodego pokolenia, które w sposób szczególny potrafiło docenić takie wartości, jak przyjaźń, braterstwo i patriotyzm. Wielkie wydarzenie dziejowe spowodowało, że pokolenie młodzieży czasu wojny musiało zmierzyć się z zupełnie nowymi dla siebie sytuacjami i musiało nauczyć się sposobów radzenia sobie w nowej rzeczywistości. To właśnie umiejętność sprawnego i przede wszystkim właściwego postępowania w trudnych okolicznościach jest jedną z cech charakterystycznych dla ówczesnego pokolenia. Życie pod niemiecką okupacją rozwinęło w nich głębokie poczucie odpowiedzialności za ojczyznę, współtowarzyszy broni i bliskich. Odpowiedzialność ta przybrała formę czynów, ponieważ bez wahania podjęli oni czynną działalność sabotażową i dywersyjną, poświęcając życie w imię walki z okupantem. Ojczyzna i los całego narodu polskiego stały się dla nich nadrzędnymi wartościami.
Znając losy głównych bohaterów powieści Aleksandra Kamińskiego: „Kamienie na szaniec” i znając życie współczesnej młodzieży, należy zadać pytanie, czy ideały, o które walczyli Rudy, Alek, Zośka i ich koledzy z Szarych Szeregów mają coś wspólnego z ideałami dzisiejszego pokolenia. Od wydarzeń, opisanych w utworze, minęło blisko sześćdziesiąt lat, w czasie których świat uległ przeobrażeniu i przewartościowaniu. Współczesna młodzież żyje w czasach, w których wojnę zna przede wszystkim z podręczników historii czy też filmów. Ma poczucie świadomości o tym, jak potwornym wydarzeniem dziejowym była II wojna światowa, lecz jest to jedynie wiedza pozyskiwana w sposób pośredni. Młodzi ludzie, żyjący w latach 1939-1945 musieli zmierzyć się w życiu realnym z tym wszystkim, co dla współczesnej młodzieży wydaje się abstrakcją i przeszłością.
Współczesny świat rządzi się innymi prawami niż ten, z czasów wojny. Dziś młodzi ludzie nie muszą walczyć o przetrwanie, nie żyją w lęku przed gestapo, nie zmagają się z wszechobecnym głodem i śpią spokojnie, nie obawiając się nalotów. Współczesny świat nie sprzyja rozwijaniu więzi międzyludzkich, które zostały zastąpione przez poczucie indywidualizmy i egoizmu. Przyjaźń dla wielu nie jest nadrzędną wartością, tak samo jak patriotyzm czy też poczucie odpowiedzialności za drugiego człowieka i za swoją ojczyznę. Dzisiejsze młode pokolenie nie musi wykazywać się bohaterstwem w walce z nieprzyjacielem, nie musi stawać przed koniecznością poświęcenia własnego życia w imię wolności Polski. Rozwój cywilizacji, technologii, komputeryzacji oddala od siebie ludzi, a młodzież wydaje się być w szczególny sposób podatna na niekorzystny wpływ środowiska, stawiając na pierwszym miejscy czerpanie przyjemności i korzyści wyłącznie dla siebie. Świadomość narodowa i przywiązanie do ojczyzny są dla nich pojęciami teoretycznymi, o których głównie się mówi, a których nie trzeba poświadczać czynami. Przyjaźń we współczesnym świecie ogranicza się do spotkań z rówieśnikami, bez angażowania się w życie drugiego człowieka. Współczesna młodzież często odczuwa bezcelowość i nijakość swojego życia, w którym liczą się wyłącznie ulotne i krótkie chwile przyjemności oraz beztroskiej zabawy. Coraz bardziej zauważalnym zjawiskiem staje się zobojętnienie młodych ludzi i zamykanie się we własnym, jednostkowym świecie, w którym na pierwszym miejscu stawiane się indywidualne cele i doznania.
Tak więc, najwięcej różnic pomiędzy pokoleniem Alka, Rudego i Zośki a współczesną młodzieżą, uwidacznia się na płaszczyźnie mentalności i wartości, którymi kierowali się w życiu. Młode pokolenie czasów wojny to pokolenie, które poniosło ogromne straty w czasie walk z okupantem. Byli to ludzie młodzi, ambitni, o silnych charakterach, którzy poświęcali własne życie, składając z niego ofiarę w imię wolnej Polski.
Współczesne pokolenie młodzieży jest skrajnie różne i porównanie je z pokoleniem, opisanym przez Aleksandra Kamińskiego w „Kamieniach na szaniec” nasuwa wiele trudności, uwypuklając wiele istotnych różnic. Można tu dostrzec podobieństwa w czerpaniu radości życia, w udzielaniu się w organizacjach młodzieżowych, w zmaganiu się z własnymi słabościami czy też marzeniach o miłości. Nie można postawić znaku równości pomiędzy tymi dwoma odległymi od siebie czasowo i kulturowo pokoleniami, lecz warto pamiętać, że to właśnie okoliczności życiowe weryfikowały światopogląd i hierarchizację wartości, którymi kierowali się Alek, Rudy, Zośka i ich towarzysze, a które nie istnieją w czasach współczesnych.
Autor: