klp.pl1. Syzyfowe prace to działania rusyfikatorów...
Polska szkoła w zaborze rosyjskim podlegała carskiej administracji. Liczne zasady ustalane przez Rosjan były nieustannie łamane. Metody rusyfikacji zmieniały się, jednak z czasem pojawiał się opór uczniów i lokalnej społeczności.
| Metoda rusyfikacji | Odpowiedź uczniów |
| Językiem wykładowym w szkołach był rosyjski. Chłopcy mieli zakaz porozumiewania się w języku polskim. | Uczniowie rozmawiali w języku ojczystym poza szkołą i na tajnych spotkaniach. |
| Na lekcjach historii i geografii omawiano wyłącznie wydarzenia związane z Rosją. | Uczniowie uczyli się historii Polski indywidualnie (np. Andrzej Radek, Bernard Zygier) lub na spotkaniach grupy spotykającej się u Gontali. |
| Próba nieustającej kontroli uczniów w szkole i poza szkołą | Chłopcy wymykali się na tajne spotkania. Gdy Majewski próbował ich nakryć, został obrzucony błotem przez Borowicza |
| Cenzura i konfiskata polskiej literatury. | Na tajnych spotkaniach dzielili się książkami i uczyli się ich na pamięć. |
| Posłuszni uczniowie mogli liczyć na specjalne traktowanie. | Metoda działała na niektórych chłopców (m.in. na Marcina Borowicza). Po lekcji polskiego i odkryciu obłudy i zakłamania uczących ich Rosjan uczniowie ignorowali nauczycieli. |
| Likwidacja prywatnych stancji i wprowadzenie internatów. | Fabuła nie obejmuje reakcji uczniów. |
Wieloletnie wysiłki rusyfikatorów nie przyniosły efektów, więc można je nazwać syzyfową pracą. Wystarczyła jedna lekcja i recytacja przez Bernarda Zygiera Reduty Ordona, by obudzić w chłopcach tożsamość narodową. Odtąd świadomie pielęgnowali polskość spotykając się na tajnych zebraniach i poznając polską literaturę i historię.
2. Syzyfowa praca to działania grupy uczniów w klerykowskim gimnazjum
Wszyscy uczniowie klerykowskiego gimnazjum i każdy z osobna wykonuje swoją syzyfową pracę. Dla Marcina Borowicza będzie to nauka arytmetyki i języka rosyjskiego (wkuwanie na pamięć regułek). Mimo, że Marcin przykłada się do nauki, to nie jest prymusem i obawia się o swoje wyniki.
Andrzej Radek wykonuje syzyfową pracę, gdy próbuje zatrzeć ślady swojego chłopskiego pochodzenia. Przez większą część czasu w szkole jest wyszydzany przez uczniów i nauczycieli. Żyje w skrajnej biedzie bez wsparcia finansowego rodziców. Mimo to jest zdeterminowany i dzielnie pokonuje kolejne szczeble edukacji.
Syzyfowa praca, to w końcu działania grupy uczniów, którzy stawiają opór rusyfikacji. Kolejne metody wprowadzane przez dyrekcję i nauczycieli gimnazjum wydają się coraz bardziej przemyślane. Chłopcy skutecznie omijają jednak kolejne zakazy i nakazy. Czy jednak likwidacja prywatnych stancji i pełna kontrola uczniów w szkole i poza nią przyniesie skutek? Tego się nie dowiemy. Fabuła powieści urywa się po zdanej maturze przez Marcina Borowicza.
Autor: 